در کتاب حاضر، تلاش شده تا با اتخاذ روشی تئوریک ـ کاربردی تعدادی از موضوعات مهم در عرصه امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران مورد بررسی قرار گیرد. در این راستا مقاله نخست با عنوان تحولات ترکیه و چالش های آن برای امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، ضمن بررسی مؤلفه های تأثیرگذار در محیط داخلی ترکیه و همچنین رویکردهای این کشور به مناطق اوراسیا، اروپا و نهایتاً خاورمیانه، به کنکاش پیرامون چالش های موضوعات فوق برای امنیت ملی ایران پرداخته و با ارائه راهکارها و پیشنهاداتی برای حفظ و ارتقای محیط امنیتی جمهوری اسلامی، پایان می یابد. مقاله دوم، با بررسی جامع و گسترده مفاهیم ژئوپولیتیکی در مناطق خاورمیانه، خلیج فارس و اوراسیا؛ جایگاه مناطق یاد شده را در تحولات ژئوپولیتیک قرن ۲۱ مورد بررسی قرار داده و سپس با تأکید بر منطقه خلیج فارس، چالش های امنیتی موجود برای محیط بازی جمهوری اسلامی ایران را برشمرده و با ارائه راهکارها و ارزیابی های عملی، به نتیجه می رسد.
مقاله سوم نیز پس از نگرش نظری به اوضاع امنیتی حال حاضر محیط بین المللی، سه سناریوی مرتبط با نظام جهانی را مد نظر قرار داده و با تکیه بر نظریه هژمون مرکب، به بررسی فضای تحرک جمهوری اسلامی در محیط مورد اشاره پرداخته و با ارائه یک نتیجه گیری کاربردی، پایان می یابد.