ترجمه تفسیر روایی البرهان - جلد چهارم

معرفی کتاب

البرهان یکی از مهم ترین تفاسیر روایی شیعی در قرن یازدهم و اوایل قرن دوازدهم هجری قمری است، این تفسیر که به شیوه روایی است موضوعات علوم شرعی، قصص، اخبار نبوی و مهم تر از همه فضایل اهل بیت را بیان کرده و بعد احادیث و روایات ماثوره از اهل بیت (ع) و تناسب آنها با آیات قرآنی را در ذیل آن آورده است. تفسیر البرهان، بسیاری از اخبار و اسرار علم قرآن که در زمینه تفسیر در کتابهای ناشناخته کهن آمده، گردآوری کرده و خوانندگان را به روایات بسیاری که بر مفسران این زمان، پنهان مانده رهنمون است.

ساختار و تقسیم بندی کتاب:
کتاب دارای یک مقدمه و 16 باب است که در این 16 باب، مسائل قرآنی و دیدگاههای تفسیری را بیان می کند. از جمله اینکه اول:
- در فضیلت و برتری عالم و متعلم،
- و بعد در فضیلت قرآن،
- و بعد ثقلین (ثقل اکبر و ثقل اصغر)،
- باب دیگر قرآن کریم به ترتیب نزول، جمع آوری نشده است،
- خودداری از تفسیر به رای، مفسر صریحا دیگران را از دست زدن به تفسیر نهی می کند اگر چه تعبیر او از تفسیر در اینجا به تاویل، بسیار نزدیک است.
- ظاهر و باطن قرآن،
- باب بعدی چرا قرآن به زبان عربی نازل شده است؟
- احادیث ناموافق با قرآن،
- اولین و آخرین سوره های نازل شده،
- در باب پانزدهم، مولف همبستگی عترت و قرآن و تاکید براینکه باطن و علم قرآن، نزد ائمه معصومین است، پرداخته و در باب شانزدهم، منابع تفسیر خود را معرفی و بعضی از اصطلاحات رایج تفسیری را گفته است. بحرانی در این تفسیر، فقط روایات و اخبار را آورده و در پایان هر بخش بصورت جداگانه، سلسله اسناد احادیث ضبط شده و احادیث اهل سنت را ذکر کرده است.
مزیت این تفسیر بر این ست که روایات تفسیری آن از منابع مهمی مانند تفسیر العیاشی، تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم قمی، تفسیر منسوب به امام حسن عسگری و دیگر متون روایی شیعی، اعم از متون حدیثی یا تفسیری گرفته شده است.
در این تفسیر، فضایل اهل بیت (ع)، فضایل سور و آیات، احکام مربوط به محل نزول (مکی و مدنی)، بیان شأن نزول، مقاصد و معانی آیات، نقل شده است.

مولف در بیان روش خود در این تفسیر، مبنی بر اینکه تفسیر قرآن باید براساس روایات نقل شده از ائمه معصومین باشد، علم تنزیل و تاویل را فقط مختص آنان، یعنی کسانی که قرآن در بیت شان نازل شده، می داند و تاکید دارد که علوم قرآنی، جایی جمع و متمرکز نمی شود مگر نزد اوصیای پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و غیر از ائمه اطهار، هیچکس یارای آن را ندارد که تفسیری از قرآن ارائه دهد.