دستنامه میان رشتگی آکسفورد

دستنامه میان‎ رشتگی آکسفورد (HOI) وضعیت دانش میان ‎رشته ‎ای امروز را واکاوی می‎ کند؛ دانشی که زمینه ‎های رشته ‎ای و میان ‎رشته ‎ای را دربرمی ‎گیرد و از فضای بین دانشگاه و جامعه عبور می‎ کند. 37 فصل و چهارده باکس این کتاب، هم تصویری کلی و هم نقدی از وضعیت ادغام دانش را در زمانی که میان‎ رشتگی به یکصد سالگی ‎اش نزدیک می‎ شود، به دست می ‎دهد.
امیدواریم که این کتاب به رغم محدودیت ‎های ذاتی چنین طرح‎ هایی، هدف کتاب ‎های دستنامه ‎ای را محقق سازد؛ یعنی فراهم آوردن خلاصه اطلاعات فوری و مؤجزی درباره موضوعی با اهمیت فزاینده.

البته وقتی موضوع، میان ‎رشتگی است، خودِ ایده خلاصه ‎نویسی تبدیل به مسئله می‎شود. ممکن است پرسیده شود که آیا ویراستاران، دانشنامه‎نویسان امروزی (یا پوزیتویست ‎های مرتجعی) هستند که قصد دارند تقریری یکپارچه از کل دانش عرضه کنند؟ یا شاید قرار است با خلاصه‎سازی کل علم در قالب یک کتاب واحد، یک علم جهانی را از فرهنگ مدرن عرضه کنند. دستنامه میان‎ رشتگی آکسفورد چنین مقاصد بلندپروازانه‎ای در سر نمی‎ پرورد. این طرح، ترکیبی از رشته‎ها، نظریه ‎ای فراگیر درباره آموزش میان‎ رشته‎ای یا روش ‎شناسی ‎ای کلی درباره تحقیقات میان‎ رشته‎ ای یا فرارشته ‎ای را عرضه نمی‎ کند؛ هرچند ممکن است برخی نویسندگان این کتاب، به طور شخصی چنین مقاصدی داشته باشند.

پس اهداف این دستنامه چیست؟ اولاً تصویری از تلاش‎ های جاری تولید دانش که از مرزهای رشته ‎ای عبور می‎کنند یا آن ها را به هم متصل می‎ سازند (میان‎رشتگی) و نیز تصویری از تلاش روبه‎ رشد برای مناسب ‎تر ساختن محصولات دانش با عاملان غیرآکادمیک (فرارشتگی) به دست می ‎دهد. دستنامه میان ‎رشتگی آکسفورد مبتنی بر تلاش ‎های مشابه قبلی، خلاصه‎ ترین و فراگیرترین گزارش را از میان‎ رشتگی تا به امروز عرضه می ‎کند. مقالات دستِ ‎اول این مجموعه، بسیاری از متفکران پیشرو را حول محور میان‎رشتگی و پژواک‎ های آن در زمینه‎های ویژه، شامل گزارش‎ های انتقادی از جنبه‎های نهادی و اداری میان‎رشتگی، گرد هم می ‎آورد.

دوم اینکه دستنامه میان‎ رشتگی آکسفورد از مرکزیت تأمل فلسفی برای جامعه قرن بیست و یکم خبر می‎دهد. البته باید به ‎سرعت گفته شود، نه آن فلسفه‎ ای که کارش در طول قرن اخیر پایان یافت.