جنبش های اسلامی معاصر در شمال آفریقا

«جنبش های اسلامی معاصر» گونه ای از جنبش های اجتماعی هستند که در واکنش به یک یا چند عامل از میان عوامل متعددی مانند استعمار غرب، انحطاط فکری و استبداد داخلی، الغای خلافت عثمانی، سکولارسازی شتابزده جوامع اسلامی، شکست های نظامی مسلمانان از بیگانگان، شکست الگوهای رقیب مانند ناسیونالیسم و سوسیالیسم عربی، انحطاط درونی جوامع خویش (بحران مشروعیت، بحران هویت، توزیع ناعادلانه ثروت، فساد و سرکوب) و نیز با تکیه بر اسلام به عنوان خاستگاه فکری و الگوی نجات بخش پدید آمده اند.منطقه شمال آفریقا اعم از کشورهای مصر، لیبی و سودان و «مغرب عربی» شامل الجزایر، تونس، مراکش و موریتانی در طول تاریخ شاهد انواع استعمار و جنگ های خونین بوده است. این منطقه با هویت اسلامی، از یک سو به لحاظ وجود سرمایه های طبیعی و منابع معدنی و از سوی دیگر حضور اندیشه های ناب اسلامی دارای وضعیتی ممتاز بوده و توجه همیشگی قدرت های غربی به ویژه انگلیس، آمریکا و فرانسه را به خود معطوف گردانیده است. به این ترتیب، جهان اسلام و به طور خاص منطقه شمال آفریقا از قرن نوزدهم با چالش هایی جدی از سوی غرب (عامل بیرونی) مواجه شد که حتی پس از استقلال این کشورها نیز ادامه داشت.