تمایزات مشروطه خواهان مذهبی و غرب گرا (با تطبیق آن بر انقلاب اسلامی)

انقلاب مشروطه از مقاطع مهم و سرنوشت ساز در تاریخ ایران است.
در این انقلاب، دو گروه دچار اختلافات شدند: مشروطه خواهان مذهبی و جریان گرا.
پژوهش حاضر می کوشد با ارائه اسناد و شواهد معتبر، چگونگی رویارویی این دو جریان و فراز و فرود آن را شناسایی و تمایزات این دو را معرفی کند و سپس آن جریان ها را با حوادث و جناح های پس از انقلاب اسلامی تطبیق نماید.
مولف رشته سخن را با تحقیق و بررسی تعاریف سنت و تجدد و رویارویی در جریان سنت‎گرایی و تجددگرایی آغاز می‎کند. وی در فصل نخست درباره دیدگاه‎های مشروطه‎خواهان مذهبی و عالمان این جریان سخن گفته و سپس از کسانی چون ملکم‎خان ناظم الدوله، آخوندزاده، طالبوف، تقی‎زاده و دیگر هم‎مسلکان آن‎ها با عنوان مشروطه‎خواهان سکولار و پیشگامان غرب‎گرایی نام می‎برد.
نویسنده در ادامه راجع به مبانی نظری و معرفتی مشروطه‎خواهان غرب‎گرا ذیل عناوین: انسان محوری یا اومانیسم، عقل‎گرایی، علم‎گرایی و سکولاریسم بحث می‎کند. تلقی و تفسیر از مشروطه و ارکان آن، جایگاه قانون اساسی و مجلس شورای ملی در تصمیم‎گیری‎ها و حد و حدود مجلس در قانونگذاری را مولف از دو دیدگاه متفاوت مورد بررسی قرار داده و به معیارها و ملاک‎های آنان در قانونگذاری اشاره می‎نماید.
وی در پایان درباره شعارهای سیاسی طرح شده در مشروطیت چون آزادی و قانونگرایی و نیز دیگر مسایل تاریخی و اجتماعی با استناد به شواهد و گفته‎های دو جریان به تفصیل سخن می‎گوید.