تمایزات مشروطه خواهان مذهبی و جریان غرب گرا (با تطبیق آن بر انقلاب اسلامی)

انقلاب مشروطه از مقاطع مهم و سرنوشت ساز در تاریخ ایران است.
در این انقلاب، دو گروه دچار اختلافات شدند: مشروطه خواهان مذهبی و جریان گرا.
پژوهش حاضر می کوشد با ارائه اسناد و شواهد معتبر، چگونگی رویارویی این دو جریان و فراز و فرود آن را شناسایی و تمایزات این دو را معرفی کند و سپس آن جریان ها را با حوادث و جناح های پس از انقلاب اسلامی تطبیق نماید.
مولف رشته سخن را با تحقیق و بررسی تعاریف سنت و تجدد و رویارویی در جریان سنتگرایی و تجددگرایی آغاز میکند. وی در فصل نخست درباره دیدگاههای مشروطهخواهان مذهبی و عالمان این جریان سخن گفته و سپس از کسانی چون ملکمخان ناظم الدوله، آخوندزاده، طالبوف، تقیزاده و دیگر هممسلکان آنها با عنوان مشروطهخواهان سکولار و پیشگامان غربگرایی نام میبرد.
نویسنده در ادامه راجع به مبانی نظری و معرفتی مشروطهخواهان غربگرا ذیل عناوین: انسان محوری یا اومانیسم، عقلگرایی، علمگرایی و سکولاریسم بحث میکند. تلقی و تفسیر از مشروطه و ارکان آن، جایگاه قانون اساسی و مجلس شورای ملی در تصمیمگیریها و حد و حدود مجلس در قانونگذاری را مولف از دو دیدگاه متفاوت مورد بررسی قرار داده و به معیارها و ملاکهای آنان در قانونگذاری اشاره مینماید.
وی در پایان درباره شعارهای سیاسی طرح شده در مشروطیت چون آزادی و قانونگرایی و نیز دیگر مسایل تاریخی و اجتماعی با استناد به شواهد و گفتههای دو جریان به تفصیل سخن میگوید.