ایران؛ برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها

"ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسی ها"، عنوان کتابی است که با تلاش سیروس غنی به رشته تحریر درآمده و توسط دکتر حسن کامشاد به فارسی ترجمه شده است. در نگارش این کتاب که از سوی انتشارات نیلوفر در سال 1377 برای اولین بار به چاپ رسید، از پیامهای تلگرافی موجود در «اداره اسناد عمومی لندن» و «آرشیو ایالات متحده در واشنگتن» نسخه برداری شده است. دفتر مطالعات و تدوین تاریخ ایران در نقد کتاب مذکور می نویسد:

کودتای سوم اسفند 1299 ه.ش. و ظاهر شدن رضاخان در صحنه سیاسی کشور، سپس اوج گیری سریع و مستمر مقام و موقعیت وی و سرانجام، برافتادن سلسله قاجاریه و بر تخت نشستن عنصر نظامی کودتا به عنوان شاه تازه، تاکنون در مقالات و کتابهای متعددی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. این موضوع، دستمایه پژوهش تاریخی آقای «سیروس غنی» نیز واقع شده است که حاصل آن به صورت کتاب «ایران؛ برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها»، در دسترس همگان قرار دارد. شاید بتوان گفت وجه ممیزه این کتاب از سایر کتابهای با همین موضوع، ابتنای آن بر مجموعه گسترده ای از اسناد منتشره توسط وزارت امور خارجه انگلیس و البته بعضاً وزارت امور خارجه آمریکاست؛ به طوری که باید کتاب ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها را روایت بازسازی شده براساس اسناد مزبور از وقایع و تحولات منتهی به کودتای 1299 و سالهای پس از آن، تا تأسیس سلسله پهلوی توسط رضاخان، به شمار آورد. همان گونه که نویسنده، خود در پیشگفتار بیان داشته مدت دو سال وقت صرف «پژوهش و نسخه برداری پیامهای تلگرافی در اداره اسناد عمومی و آرشیو ایالات متحده در واشینگتن و مریلند» کرده است تا چنین مجموعه اسنادی را برای نگارش کتاب مزبور گردآوری کند.