چگونه تحلیل گفتمان انتقادی انجام دهیم

تحلیل متن، یکی از پربحث ‌ترین بحث‌ ها در علوم اجتماعی و ارتباطات می ‌باشد، البته دامنۀ بحث ‌ها خیلی گسترده است ولی یک وجه مشترک در میان تمام این بحث‌ ها هست که همه می‌ خواسته‌اند متن را طوری تحلیل کنند که از طریق آن بشود منظور مؤلف را فهمید و چون خیلی وقت‌ ها منظور مؤلف، منظور غرض ‌مندی است و با قدرت یا ایدئولوژی پیوند خورده، تحلیل متن جنبه ‌ای انتقادی پیدا کرده است.

زبان بخشی از شیوه‌ای است که مردم با آن به دنبال ترویج بعضی از دیدگاه‌ها دربارۀ هستی و «بدیهی‌ساختن» آن‌ها هستند؛ به وسیلۀ زبان است که انواع مشخصی از سنت‌ها، اندیشه‌ها، ارزش‌ها و هویت‌ها رواج می‌یابند و بدیهی‌سازی می‌شوند و سپس نهادهایی مانند مدارس نیز به محلی برای به ‌قانون‌ درآوردن و نشر چنین دانشی بدل می ‌شوند. زبان از آنچه ما آن را فرهنگ خود می ‌دانیم تفکیک‌ناپذیر است.

زبانشناسی انتقادی یک سری امکانات را در اختیار تحلیلگر قرار می‌دهد تا به وسیلۀ آن، گفته‌ها و ناگفته‌های متن را به چنگ بیاورد. منتها نواقصی داشت. نواقص موجود در زبانشناسی انتقادی در گرایشی به نام تحلیل گفتمان انتقادی برطرف شد؛ یعنی که جعبۀ ابزار تحلیلگر کامل‌تر شد. تحلیل گفتمان انتقادی به صورت نظام‌مند ارتباط متن با ایدئولوژی و قدرت را مشخص می‌کند.

تحلیل گفتمان انتقادی، یک رویکرد بِینا رشته‌ای برای مطالعهٔ گفتمان است که زبان را به عنوان شکلی از کارکرد اجتماعی بررسی می‌کند و بر نحوهٔ بازتولید قدرت اجتماعی و سیاسی به وسیلهٔ متن و گفتگو تأکید می‌کند.

کتاب میر و مکین، یعنی کتاب حاضر، این ویژگی را دارد که اکثر امکانات تحلیل گفتمان انتقادی را به صورت دقیق و فهرست شده و با ذکر مثال‌های فراوان دسته‌بندی و ارائه کرده است. همچنین این کتاب، مجموعه‌ای از روش‌ها و شیوه‌های تحلیل دقیق ارتباطات بصری را نیز ارائه می‌کند.