از مظاهر تمدن و فرهنگ و تفکر اسلامی، میراث مکتوب در تاریخ است. جوامع اسلامی در تاریخنگاری مدارس، تاریخ نویسی کلاسیک را تأسیس کردند که تاریخنگاری جهانی در دایرة نفوذ آن است و شرق و غرب جهان اسلام، ایران، مصر، اندلس و مغرب، هند و ماوراءالنهر و شام و بینالنهرین آثاری را که بخشی از کارنامه اسلام در عرصه تولید علم است، عرضه کردند. در این میان، غرب اسلامی، به ویژه اسپانیا، در دوره اسلامی موقعیت ویژهای در این زمینه دارد.
پژوهش حاضر به میراث مکتوب تاریخنگاری فتوحات افریقیه، مغرب و اندلس و گزارش حوادث دوره والیان منطقه و به مصادر تاریخ نگاری عهد دولت های امویان اندلس، ادریسیان ، اغالبه، خوارج، فاطمیان ، بنیزیری، کلبیان، مرابطین، موحدین، بنی مرین، حفصیان، بنی وطاس و بنی عبدالواد، بنی الاحمر و شرفا پرداخته است.