تاریخ اندیشه های کلامی، اندیشمندان و متکلمان بزرگی از شیعه و سنی را نشان می دهد که در فهم و درک معارف بنیادین اعتقادی، خرد را به عنوان تنها داور نهایی در صدر نشانده اند. از آن جمله قاضی عبدالجبار متعزلی و سید مرتضی شیعی. بررسی رویکرد خردگرایانه این دو متکلم به نام از دو مذهب متفاوت اسلامی، در حوزه اعتقادات بنیادین کلامی، نتایج شگفت انگیزی از مشابهت های خیره کننده را به نمایش می گذارد. نشان دادن جایگاه رفیع و بی نظیر رویکرد خردگرایانه در تبیین قضایای اعتقادی و پرکردن شکاف های مذهبی، مهم ترین رسالت این پژوهش است.