اگر حیات انسان در همین محدوده ی هفتاد سال عمر خاکی مطرح باشد به بیش از 3 اصل: علم و اطلاعات، قراردادها و منافع مشترک هیچ احتیاجی ندارد. در این سطح بر فرض، خدا اثبات شود و یا در اعتقاد انسان ریشه گیرد و بر فرض هم که رسول و ولی و مذهب، موثر و مفید باشند، اما هیچ ضرورتی ندارد و لازم نیست که مبنای زندگی فردی و جمعی انسان باشند، این کتاب جمع و جور نموداری است از سیر قهری معرفت دینی تا جامعه ی دینی و نهایتا حکومت دینی.
کتاب از معرفت دینی تا حکومت دینی، در غالبی کاملا جدید به مباحثی از قبیل: شبهات در حوزه ی دین و حکومت دینی، حکومت در ادیان وحیانی، طرح کلی دین و نظام سازی و حکومت دینی در حوزه ی مسلمین می پردازد.
کتاب از معرفت دینی تا حکومت دینی، سیر تشکیل حکومت دینی بر مبنای معرفت دینی است. کتاب حاضر را میتوان کتابی بنیادین در مباحث حکومت دینی دانست.
طرح مسئله حکومت دینی بدون اثبات مقدمات آن، یک اشتباه کلیدی است. حکومت دینی را باید از معرفت دینی آغاز کرد؛ از خودآگاهی و معرفتی که به عبودیت فرد و جامعه رسیده و نهایتاً به تشکیل جامعه دینی منجر میشود؛ اینجاست که میتوان مختصات لازمه حکومت دینی را طرح و بررسی کرد.
استاد علی صفایی حائری در فصل اول کتاب، سیر تشکیل حکومت دینی بر مبنای معرفت دینی را تبیین کرده و در فصل دوم، به شبهاتی که پیرامون دین و حکومت دینی مطرح شده، پاسخ داده است. در سیر پاسخگویی به تحلیل دین و حکومت، به تاریخ حکومت در ادیان پرداخته است.
در خاتمه کتاب از معرفت دینی تا حکومت دینی، نیز طرح کلی دین و نظامساز بودن آن در کنار تاریخ حکومتهای مسلمین بررسی شده و نهایتاً به این سؤال اصلی پاسخ داده میشود که آیا حکومت دینی معنایی دارد و این دو باهم جمع میشوند؟ مگر نه اینکه حکومت، کاری روزمره و عادی است و دین، امری قدسی و غیرعادی؛ پس چگونه حکومت، دینی میشود؟