مولودیه فی الحقیقه الولاده: رساله ای در علم قابلگی

متن‌های قابلگی و رساله‌های مربوط به آن در زبان فارسی زیاد نیستند و بیشتر در کتاب‌های چنددانشی به آن‌ها پرداخته شده و کمتر رساله‌ای مجزا و کهن در این مبحث دیده شده است.

به نظر می‌رسد، تألیف کتاب‌هایی مستقل در زمینه‌ی قابلگی، باید معطوف به همین یکی دو قرن اخیر باشد که به اهمیت این رشته و حوزه‌ی پزشکی زنان بیشتر پی برده شد و کرسی‌های مختلفی در این رشته و زیرشاخه‌هایش در دنیا ایجاد شد.

اما در ایران سابقه‌ی پرداختن به نوع مدرن این علم، شاید از یک سده تجاوز نکند. یکی از نتایج کوشش در این موضوع کتاب مشهور به مولودیه فی الحقیقه الولاده یا رساله‌ای در علم قابلگی است که به نظر می‌رسد از نخستین کتاب‌های ترجمه-تألیفی در علم پزشکی زنان به زبان فارسی باشد.

این کتابچه که نخست از مایملک کتابخانۀ سلطنتی کاخ گلستان بود و بعدها میراث کتابخانۀ ملی شد در سال ١٣٠٩ قمری تألیف شد و نگارنده‌اش، میرزا‌علی‌محمدخان سرهنگ طبیب کَرونی اصفهانی به نظر می‌رسد از نخستین دانش‌آموختگان علم به روز شده و نوپای پزشکی زنان در ایران باشد.

با مطالعۀ این نسخه، می‌توان سیر تکامل علم بیماری‌های زنان و زایمان در ایران را مشاهده کرد و با پانویس‌های دقیقی که مصحح بر آن افزوده است، فایدۀ آن بیشتر خواهد بود.