تاریخ طبیعی زوال: تاملاتی درباره سوژه ویران

معرفی کتاب

نویسنده در ابتدای کتاب بیان می‌کند که در این اثر قرار است سویه‌های فلسفی و تاریخی مفهوم «ویرانگی» بررسی شود. خود این مفهوم ویرانگی، در دل تاریخ و در حوزه‌هایی چون نقاشی و فلسفه انتقادی جای داشته است.

مهم‌ترین کسی در موضوع «ویرانگی» به طور اساسی کار فکری کرده «والتر بنیامین» اندیشمند شهیر آلمانی است. او در کتاب‌های «خاستگاه نمایش سوگناک آلمانی» و «پروژه پاساژها» این مفهوم را مورد واکاوی قرار داده است. پس از بنیامین «تئودور آدورنو» نیز به تاسی از او، بر این مفهوم کار کرده است.

بارانه عمادیان برای نگارش کتاب «تاریخ طبیعی زوال» تالیفات بنیامین و آدورنو در این موضوع را مورد خوانش و بررسی عمیق قرار داده و شرحی مختصر و دقیق از این تالیفات را در بخشی از این کتاب به مخاطب ارایه می‌کند.

ماهیت «ویرانی» را می‌توان به صورت چند رشته‌ای و یا میان‌رشته‌ای مثلا از زاویه نگاه، فلسفه هنر، هنر و یا تاریخی بررسی کرد، اما به طور کل این مفهوم نمادی از «امر منفی» در مدرنیته است. زوال در واقع روی دیگر «پیشرفت» است، یعنی همزمان با گسترش شهرها و ساختمان‌ها ما مشغول ساخت ویرانه‌ها نیز هستیم.

ایدۀ تاریخ ـ طبیعی، حیاتِ ابژه را که همان تخریبِ آن توسط امرِ کلی است، به نمایش می‌گذارد و فرآیندِ تاریخی را به نوعی تجربه بدل می‌کند. در این معنا، مفاهیم رسالتِ آشکار ساختنِ خشونتی را بر دوش می‌کشند که امرِ کلی بر امرِ خاص یا جزئی روا داشته است. فلسفه باید شکلِ بیانِ رنج را به خود بگیرد، تا بتواند رنجِ جهان را در قالبِ زبان بریزد. وحدتِ کاذبی که امورِ خاص را ذیل یک تمامیت گردهم می‌آورد، رنجِ سرکوب را در خود حمل می‌کند. ضرورتِ به زبان آوردنِ این رنجِ، شرطِ امکانِ هر حقیقتی است.

«تاریخ طبیعی زوال» کتاب کوچکی در بررسی مفهوم ویرانی است، اما موضوع اصلی و سرنخ‌ها را برای مخاطب عیان کرده و مهم‌ترین مطالعات پیشینی صورت گرفته در این موضوع را نیز معرفی می‌کند، به ویژه آن‌که در یکی از فصل‌ها موضوع مطالعه به فضای شهری آشنایی چون شهر تهران نزدیک می‌شود.

«ایده تاریخ طبیعی»، «تاریخ – طبیعی رنج»، «از تاریخ – طبیعی به ویرانه‌ها»، «ویرانه، پشت شیشه ویترین»، «بازگشت «هاله» در هیات ارزشِ نمایشی مازاد»، «بازگشت جاودان بازی»، «ماخولیا و بوطیقای ویرانگی»، «ساختن ویرانه‌ها، یادداشتی درباره تهران»، «ویرانه همچون محصول پیشرفت»، «بشر، بله اما چه کسی؟»، «پرسه زنی در دلِ ویرانه‌های شهری»، «یادداشت‌های زیر زمینی از تاثرات ویرانی»، «واریاسیون‌هایی بر ویرانگی» و «سودای ماخولیا» عناوین سرفصل‌های این کتاب است.