مقصود از این نوشته معرفی جامع و موجَزی از کتاب مثنوی معنوی است در شش فصل؛ با نظر به مطالب تاریخی، ساختاری و محتوایی و با ذکر مهمترین شروع در پژوهش ها و نسخه های خطی و چاپی موجود از آن. شمس تبریزی، آتش افتاده در بیشه اندیشه های مولانا و عامل تحول روحی او سالها پیش از آنکه فکر سرایش مثنوی در خاطر مولانا بیاید در یک جمله می گوید: خُنُک آنکه مولانه را یافت. (مقالات شمس، ص749)