ترجمه مفاتیح العلوم؛ نگارش یافته بین سال های 367 - 372 ه ق

کتاب حاضر در حدود سال 370 ه ق، توسط ابن یوسف کاتب خوارزمی به عنوان دایره المعارفی مقدماتی برای علوم مورد بحث آن ایام مثل کلام و فلسفه، نجوم و ... به رشته تحریر درآمده است.

برشی از پیشگفتار
هر ادیب نازک اندیش که دریافته باشد علم لغت وسیله کسب فضیلت است، و بداند تا زمانی که این دانش در تحصیل دانش های ارزشمند دیگر به کار گرفته نشود، به تنهایی سودمند نیست، و آگاهی یابد که دانستن علوم ادبی او را از دیگر کتاب های علمی بی نیاز نمی کند، نیازش به دانستن اصطلاحات از دیگر مردم افزون تر است؛ زیرا تنها با درک اصطلاحات ممکن می شود که انواع علوم و ادبیات را، آن طور که هست، مورد مطالعه قرار داد.

در این کتاب از این نوع اصطلاحات آنچه را بیشتر مورد نیاز است بدون ایجاز مخل و اطناب ممل گرد آورده ام... .