کتاب حاضر، پژوهشی درباره فرآیند شکلگیری ملیت ایرانی و بنیانهای آن است که با توجّه به یک چهارچوب فلسفی و عقلی از یک طرف و مستندهای تاریخی و نقلی از طرف دیگر انجام شده است.
قابل ذکر است که تمرکز نگارنده، بر جایگاه مدینهالنّبی در صدر اسلام و تشکیل اوّلین حکومت ملّی در دوران صفوی است. شکلگیری مباحث کتاب، مبتنی بر نگاهی دینی به انسان، جامعه، تاریخ، و علم سیاست است که پرداخت اجمالی به آن، آغازگر فصلهای کتاب است.
این کتاب در سه فصل تدوین شده است، در فصل اوّل، دربارة رابطة فرد و جامعه بحث شده و در این میان نگارنده نگاهی اجمالی به مدنیت اسلامی و تحوّلات تاریخی ایران در سدّههای نخستین اسلامی داشته است. در فصل دوّم، بنیانهای شکلگیری ملیت ایرانی بررّسی شده و فصل سوّم، به شکلگیری نظام (کشور- ملّت) در ایران توجّه شده است.