در کتاب "فلسفه و کلام اسلامی "نوشته "منتگمری وات" (استاد مطالعات اسلامی در دانشگاه ادینبورای اسکاتلند)، سیر تاریخی تحول اندیشه های فلسفی و دینی، به اختصار از آغاز تا زمان حاضر بررسی می شود.
مطالب اصلی کتاب درباره صدر اسلام و قرون نخستین بوده ضمن آن که شیوه بیان مولف توصیفی تحلیلی است. مترجم بر پاره ای آرای مطرح شده در کتاب توضیحاتی افزوده است. عناوین کتاب از این قرار است: عصر اموی (آغاز فرقه گرایی، خوارج، شیعه، مرجئه و دیگر میانه روها)، نخستین موج یونان گرایی (مترجمان و نخستین فیلسوفان، توسعه تشیع، معتزله، تحکیم مبانی تسنن، اشعری)، دومین موج یونان گرایی (شکوفایی فلسفه، غزالی، کلام سنی (...، دوران ظلمت (تصلب کلام فلسفی، حنبلیان، دگرگونی تشیع)، و فجر جدید (آینده علم کلام).