نهضت شعوبیه: جنبش ملی ایرانیان در برابر خلافت اموی و عباسی

با آغاز جنگ قادسیه در 637 میلادی عرب های مسلمان واردایران شدند و لشکر ایران تحت فرماندهی رستم فرخ زاد شکست خورد. با مرگ یزدگرد، آخرین شاه ساسانی در سال 651 میلادی برخورد نظامی بین لشکر ایران و عرب ها به پایان رسید اما درگیری واقعی میان دو طرف آغاز شد.

ایرانیان که در برابر استحاله و از دست دادن هویت ملی خویش سر می پیچیدند نهضت هایی را بر علیه خلفای مسلمان پایه ریزی کردند. از اواخر عهد اموی نهضت های ملی و سیاسی و مذهبی هر روز به رنگی ظاهر می شد. مقصود اصلی این جنبش ها برانداختن دولت و سیادت عرب بود و با اسلام کاری نداشتند.

بزرگترین نهضت ایرانیان که به انقراض دولت و سیادت عرب ها انجامید نهضت شعوبیه بود. شعوبیه نام نحله ای است که از اواخر دولت اموی (اوائل قرن دوم هـ.ق) ظهور یافت و به برانداختن بنی امیه، برکشیدن بنی عباس و استقلال سیاسی ایرانیان انجامید.