قرآن و علم کلام

تلاش محقق در این کتاب پاسخ به این سؤال اصلی است: قرآن و علم کلام چه نسبت و نقشی بر یکدیگر دارند؟ به تعبیری؛ قرآن چه نقشی بر علم کلام دارد؟ علم کلام چه تأثیری بر قرآن دارد؟

و ذیل آن پاسخ به سؤالات فرعی شامل:

نقش قرآن در تأسیس علم کلام چیست؟

نقش قرآن در ارائه منابع علم کلام و روشگان آن چیست؟

نقش قرآن در ارائه موضوع، مسائل و قواعد علم کلام و تبیین و آسیب‌شناسی آنها چیست؟

نقش علم کلام در تدوین و تقریر آموزه‌های قرآن چیست؟

نقش علم کلام در اثبات مبانی و پیش‌فرض‌های قرآن چیست؟

مهم‌ترین امتیاز این کتاب نوآوری در موضوع و تحقیق است؛ به این معنی که محقق درباره نقش متقابل قرآن و کلام کتابی مشاهده نکرد. و این کتاب نخستین کتاب در این زمینه می‌باشد. نوآوری این تحقیق صرفاً در موضوع و عنوان آن منحصر نشده است، بلکه در طرح مسائل و مطالب آن نیز خواننده فاضل شاهد طرح مباحث جدیدی در این کتاب خواهد بود.

کتاب از دو بخش ترکیب یافته. در بخش اول نشان می‌دهد که قرآن کریم با راهکارهای مختلف در تأسیس و توصیه علم کلام با رویکرد عقلی نقش مهمی را در علم کلام ایفا نموده است، به گونه‌ای که در صورت نبود آیات فوق، چه بسا علم کلام به بهانه‌های مختلف مثل دوری از قرآن یا اهل بیت(ع) مورد بی‌مهری قرار می‌گرفت و یا به کلام خاص مثل نقلی یا حسی محدود می‌شد، ره‌آورد آیات فوق تأسیس کلام جامع نقلی و عقلی و فلسفی است. بخش دوم کتاب به تبیین نقش علم کلام خصوصاً کلام عقلی در اثبات و تقریر مبانی و آموزه‌های قرآن (وحیانیت، زبان شناختاری، جامعیت و جاودانگی) می‌پردازد.