فلسفه حقوق در قرآن (مبانی و منابع)

معرفی کتاب

در فصل اول تحت عنوان کلیات به اموری همانند مفاهیم، ماهیت‌شناسی، اهمیت و مباحث فلسفۀ حقوق و همچنین اقسام و شاخه‌های حقوق پرداخته شده است.

در فصل دوم، به تبیین مکاتب معروف حقوق معاصر دربارۀ مبانی حقوق پرداخته شده. نخست اَنظار حقوقدانان غیرمسلمان مورد بررسی قرار گرفته و نقد شده است، آن‌گاه به مبانی حقوق از دیدگاه حقوقدانان مسلمان پرداخته شده است. در این رابطه، دیدگاه‌هایی همچون مبنای فطرت، عرف، عقل و عدالت مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در تمامی این بحث‌ها، علاوه بر تحلیل عقلی، پاسخ‌هایی با بهره‌گیری از آموزه‌های وحیانی داده شده است.

در فصل سوم، نخست نظریۀ مورد اختیار نگارنده، با استفاده از انظار دانشمندان اسلامی، طرح و بررسی شده و برای آن پنج دلیل اقامه گردیده است، آن‌گاه تأثیر مبنای مختار بر منابع و روش‌شناسی حقوق مورد بررسی قرار گرفته است.

با توجه به شبهه‌ای که دربارۀ فقه اسلامی و به تبع آن حقوق اسلامی مطرح است که زبان فقه اسلامی زبان تکلیف است (درحالی‌که امروزه در دنیای حقوق، زبان حق و مطالبه‌گری اصالت دارد)، در ادامه‌ی این فصل به تحلیل و بررسیِ این شبهه پرداخته شده است.

در فصل چهارم، منابع حقوق در قرآن مورد بررسی قرار گرفته است، یعنی منابعی که به کمک آن می‌توان به مبنای حقوق ــ که از نظر محقق ارادۀ حکیمانۀ شارع است ــ دست یافت. در این فصل، نخست منابع مورد پذیرش مانند کتاب و سنت و… مورد بررسی قرار گرفته و به شبهات مربوط به هریک پاسخ داده شده است و در مرحلۀ بعد، منابع ادعایی مانند قیاس و استحسان و مصالح مرسله و… مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.