درآمدی بر دانش تفسیر

تحقیق پیش رو تحت عنوان« درآمدی بر دانش تفسیر»، به مباحث مقدماتی فلسفه دانش تفسیر می­‌پردازد؛ البته بسیاری از مباحث آن به صورت پراکنده در کتاب‌های علوم قرآنی یا کتاب‌هایی که به صورت مستقل به اصول و قواعد، مبانی یا روش‌­شناسی تفسیر پرداخته‌­اند، وجود دارد، اما یک‌جایی این مطالب با روش تحلیلی ـ تاریخی در این کتاب‌ها وجود ندارد. همین امر عزم نگارنده را بر پژوهش در این عرصه و تحت این عنوان راسخ‌­تر نمود؛ چراکه باید مباحث پیش‌­گفته در حیطه تفسیر به صورت کامل و یک‌جا و در قالب روش تحلیلی ـ تاریخی بیان شود تا به صورت نظام‌­مند، قابل عرضه به جامعه علمی چه اسلامی و چه غیر اسلامی باشد. اکنون دیگر در جامعه علمی مسلم است که برای بررسی مسائل بیرونی علم باید با نگاه درجه دوم به آن علم مراجعه نمود و تفسیر نیز نمی­‌تواند خود را از این قاعده مستثنا بداند و هر دانشمند و فاضلی با اصطلاح مخصوص به خود به چنین مباحثی بپردازد. با توجه به آنچه بیان شد، به جرئت می‌­توان گفت این پژوهش اولین پژوهش مبسوط و مستقل درباره تفسیر با نگاه درجه دوم با روش تحلیلی تاریخی است و البته طبیعی است که همیشه اولین کارها اشکال‌های فراوانی دارند و رسالت اولیه آنها گشایش راه جدید و بعد از آن در حد توان تنقیح و تعمیق مباحث است.

سؤال اصلی که در کتاب به آن پاسخ داده شده این است که مباحث مقدماتی دانش تفسیر با نگاه درجه دوم و با روش تحلیلی ـ‌ تاریخی چیست و چه ابعادی دارد؟ و در ذیل آن به سؤالات فرعی زیر نیز پرداخته شده است.

1.تعریف تفسیر و تفاوت آن با تأویل چیست؟

2.آیا تحقق دانشی به نام تفسیر امکان دارد؟ چگونه؟( امکان‌مندی علم تفسیر) و علل نیازمندی به این دانش چیست؟

3.علم تفسیر چه تطوراتی داشته و علت تکثیر و تحولات تفسیرها چه بوده است؟

4.روش‌شناسی علم تفسیر چیست؟