این کتاب در بردارنده مسائل بسیاری از نقش آفرینی های دانش نحو از علوم ادبی و دانش کلام از علوم عقلی ـ نقلی بر دانش فقه و تأثیر این دو دانش در فرآیند استنباط است. تدوین این کتاب از دغدغه های همیشگی استاد ربانی بیرجندی سرچشمه گرفته است، دغدغه هایی چون توجه به علوم پایه و ابزاری در فهم دین، آسیب شناسی وضع ادبیات عربی در حوزه علمیه، رصد آثار دانش های دینی بر یکدیگر و مطالعه تطبیقی میان آن ها.
کتاب «در آینه فقه؛ تأثیر ادبیات عربی و دانش کلام بر فقه» فقه را بسان آینه ای به تصویر کشیده است که در آن نقش های دو دانش نحو و کلام پدیدار شده است.