دفتر پنجم از مجموعه "خلاصه آثار استاد شهید مرتضی مطهری"، به تفاسیری اختصاص دارد که مطهری به مناسبت های مختلف در باب قرآن مطرح کرده است، این کتاب در انتشارات دانشگاه امام صادق (ع) به چاپ رسیده است.
سه فصل اول کتاب آشنایی با قرآن جلد پنجم از خلاصه آثار شهید مطهری به "شناخت قرآن"، "عقل"، "قلب"، "سوره حمد "و "بقره " تخصیص یافته است. در شش بخش بعدی خلاصه ای از تفسیر سوره "انفال"، "توبه"، "نور"، "زخرف"، "دخان"، "جاثیه"، "فتح"، "قمر"، "الرحمن"، "واقعه"، "حدید"، "حشر"، "ممتحنه"، "صف"، "جمعه"، "منافقون"، "تغابن"، "طلاق"، "تحریم"، "ملک " و "قلم "نیز آمده است. شهید مرتضی مطهری معتقد است که قرآن از اصالت های سه گانه برخوردار است که عبارت اند از: "اصالت انتساب، اصالت مطلب، و اصالت الهی. یعنی این کتاب همان است که بر پیامبر (ص) نازل شده و مطالب آن التقاطی نیست و نیز پیامبر (ص) صرفا حامل وحی است و بس".
گزیده کتاب
در پشت جلد این کتاب می خوانیم: اگر آیات متشابه قرآن (در برابر آیات محکم) چند معنا دارند و به صورت کامل و دقیق قابل شناخت نیستند، اساسا چرا خداوند این آیات را نازل کرده است؟ قبض روح توسط چه کسی انجام می شود؟ چرا قرآن این کار را گاه به خدا، گاه به ملک الموت و گاه به فرشتگان نسبت می دهد؟ این که قرآن می فرماید: همه چیز به دست خداست و مشیت او علت عزت و ذلت انسان ها می باشد، آیا نشانه جبر و مغایر با اختیار انسان نیست؟ قرآن کریم می گوید: مشرکان را بکشید (فاقتلوا المشرکین ). آیا این مطلب با اصل آزادی عقیده که جزء حقوق بشر است و خود قرآن هم به آن اشاره دارد (لا اکراه فی الدین) منافات ندارد؟ کار نیک از هر کس باشد خوب است، چرا به نظر قرآن کریم، برای قبولی کار نیک، شخص باید به خدا هم اعتقاد داشته باشد؟ در حالی که برخی آیات قرآن صریحا شفاعت را نفی می کند، چرا ما شیعیان به شفاعت اعتقاد داریم؟ چرا قرآن خطاب به مومنین می گوید: برخی از همسران و فرزندانتان دشمنان شما هستند؟ این که قرآن کریم به هفت آسمان و هفت زمین اشاره می کند، از نظر علمی چه توجیهی دارد؟ خداوند متعال که عالم مطلق است و همه چیز را می داند، چرا انسان ها را مورد آزمایش و امتحان قرار می دهد؟