مختصات حکمت متعالیه

کتاب مختصات حکمت متعالیه اثر سید یدالله یزدان پناه به همت رضا درگاهی فر توسط انتشارات آل احمد به چاپ رسیده است.

این کتاب دارای زندگی‌ نامه علمی ملاصدراست و به بررسی پنج مختصه اصلی حکمت متعالیه یعنی فلسفی‌ بودن، وجودی‌ بودن، روش اشراقی‌ داشتن، هضم آموزه‌ های اسلامی در حکمت و هضم آموزه‌ های عرفان نظری در حکمت پرداخته است.

این کتاب به بخشی از مباحث «فلسفه حکمت متعالیه» می‌ پردازد و از سنخ مباحث «فرافلسفه» یعنی کاوش و پژوهش فلسفی درباره خود فلسفه است. مختصات حکمت متعالیه ویژگی‌ های کلان و اصلی حکمت متعالیه‌ اند که مجموعاً به این حکمت اختصاص دارند و آن را از دیگر نظام‌های فلسفی دوره اسلامی متمایز می‌ کنند. شناسایی این ویژگی‌ ها شناختی جامع و صحیح از حکمت صدرایی به دست می‌ دهد. این کتاب سهم قابل توجهی در معرفی چارچوب‌ های کلان و اصلی حکمت متعالیه دارد.

مختصه‌ های حکمت متعالیه در این کتاب به‌ شیوه مختصاتی عرضه شده‌ اند، یعنی مختصه‌ هایی برای حکمت متعالیه برشمرده شده‌ اند، که هرچند ممکن است هر یک در برخی دستگاه‌های حکمی دیگر نیز یافت شوند، اما در مجموع و همراه با هم تنها در حکمت متعالیه حضور دارند و مختص بدان‌ اند. در این کتاب بسیاری از مباحث با ذکر نمونه‌ هایی از محتواهای حکمت متعالیه همراه شده‌ اند و به متون پرشماری از آثار ملاصدرا ارجاع داده شده است. خواننده در این کتاب تمایز روشنی را میان کلام و فلسفه و میان حکمت متعالیه و حکمت مشائی و اشراقی می‌ یابد و گونه تعامل حکمت صدرایی با متون معارفی دین و کتب عرفان نظری را می‌شناسد. این کتاب وجه اسلامی بودن حکمت صدرایی را به‌ خوبی می‌ نمایاند و بر پایه حرکت علمی ملاصدرا، شیوه‌ ای را برای هر فلسفه اسلامی و بلکه هر علم اسلامی پیشنهاد می‌ دهد.

افزون بر اینها، در این کتاب به زندگی‌ نامه ملاصدرا، که نمایی از حرکت معنوی وی است، پرداخته شده و از این منظر نیز این کتاب اثری متمایز به شمار می‌ رود.

فصل نخست کتاب مختصات حکمت متعالیه را می‌ توان از بهترین زندگی‌ نامه‌ های صدرالمتألهین، که تا کنون نگاشته شده‌ اند، به شمار آورد. استاد یزدان‌ پناه کوشیده‌ اند تقسیم‌ بندی مناسبی از دوران‌ های مختلف عمر علمی ملاصدرا و ویژگی‌ های هر یک به دست دهند و خواننده را با مسیر علمی بنیان‌ گذار حکمت متعالیه آشنا کنند.