تاریخ انگاره شیعی زیارت

معرفی کتاب

پژوهشگران مطالعات تاریخی و تطبیقی ادیان، ابعاد مختلف پدیده دینی زیارت را در فرهنگ های مختلف مرور کرده، و ابعاد مختلف آن را باز کاویده اند؛ ابعادی هم چون ارزش دین‌ شناختی آیین‌ های زیارتی، جایگاه بنیادین زیارتگاه‌ ها در ادیان، تاثیر آیین‌ های زیارت بر شکل‌ گیری مباحث و مکاتب کلامی، پیامدهای زیست‌ محیطی و اقتصادی زیارت، و تاثیر روابط بینافرهنگی بر آن.

از جمله بحث‌ ها درباره کارکرد آیینی زیارت، بررسی تاثیر آن بر شکل‌ گیری فرقه‌ ها یا حتی تبدیل تدریجی فرقه‌ ها به دین است.
برخی دین‌ شناسان به مطالعه مراکز زیارتی توجه نشان داده اند که جایگاهی مقدس در سنت ادیان کهن داشته‌ اند و بنیان‌ گذاران ادیان جدید خواسته‌ اند معنویت از یاد رفته آن‌ ها را احیاء کنند. برخی هم به زیارتگاه‌ هایی توجه کرده‌ اند که نخست پیروان مذاهبی مخالف با اکثریت آن ها را در مناطقی پرت و دورافتاده بنا نهاده‌ اند و به‌ مرور با تطور تدریجی آن فرقه ها، این مراکز نیز مرکزیت دینی یافته‌ اند.

آزمودن این قبیل تحلیل‌ های دین‌ شناختی بدون بازخوانی میراث اسلامی، خاصه میراث شیعی، دشوار می نماید.

در مطالعه پیش‌ رو کوشش شده است کهن ترین نگرش‌ های شیعیان به زیارت بر پایه بازسازی متن کهن و از یادرفته کتاب المزار سعد بن عبدالله اشعری (درگذشته 303 ق) تحلیل شود.