نظریه عام اصلاح دینی

سید جواد طباطبایی، مشروطیت در ایران را مساوق با «اصلاح دینی» در عالم اسلام و سنت شیعی مورد خوانش قرار می‌ دهد و از این منظر پروژۀ روشنفکران (بالأخص روشنفکران دینی) را حرکتی به سوی سکولاریسم می‌ بیند و آن را ضد اسلام تلقی می‌ کند. او در مقابلِ صورت‌ بندی روشنفکرانی همچون آل احمد، شریعتی و داوری، نظریۀ عام اصلاح دینی خود را برساخت می‌ کند و مدعی‌ ست که «نمایندگان مجلس اول مشروطه» می‌ دانستند چگونه می‌ توان دین مبتنی بر شریعت را اصلاح کرد. ‌پرسشی که طباطبایی باید به آن پاسخ بگوید این است که بر اساس کدام مبانی به این نتیجه رسیده است که «تلقی نمایندگان مجلس اول مشروطه» تبلور و ظهور معرفت اسلامی است؟

طباطبایی ادعا می‌ کند که «فلسفۀ دینِ» روشنفکری دینی، فلسفه‌ ای است که از مسیحیت گرفته شده است. طباطبایی بر این باور است که ما نیازمند توجه به فلسفۀ حقوق هستیم تا بتوانیم نظریه‌ ای برای اصلاح حقوقی تدوین کنیم و از این طریق «نظریۀ عام اصلاح دینی در اسلام» را به دست آوریم، ولی هنگامی که از او می‌ پرسیم این مهم را چگونه می‌ توان به انجام رساند، در پاسخ می‌ گوید که «در رسالۀ دیگری دربارۀ فلسفۀ حقوق در اروپا» به این موضوع پرداخته است. پرسش اینجا است که چرا برای اصلاح دین اسلام در سنت شیعی باید مبانی حقوقی اروپا را الگو قرار داد؟