حقوق بشر در فلسفه کانت؛ جهانمندی خاص ما و حقوق بشر

حقوق بشر بر مبنای فلسفۀ کانت در جهان عصر روشنگری سر برآورده که بر پایۀ عقل خودبنیادِ سوژه (سوبژکتیویته) سامان یافته است. پایۀ حقوق بشر در فلسفۀ او، غایت‌ بودن بشر است که ریشه در خودآیینی دارد. داعیۀ کانت نیز متأثر از عصر روشنگری، جهان‌ شمول است. حال اگر این اندیشه را به زمینه و زمانۀ کنونی و جهان‌ بودگی فعلی ترجمه کنیم، کانت در بحث حقوق بشر چه ارمغانی برای «ما» می‌ تواند داشته باشد؟ بیان دو مطلب برای نیل به پاسخ این پرسش لازم است: یکی، تبیین ویژگی گلوکالیِ جهان‌ بودگیِ کنونی ایرانیان و دیگری، یافتن دستگاهی مفهومی و روشی هرمنوتیکی به‌ منظور برقراری گفت‌ و گو با کانت و قراردادن فلسفۀ حقوق بشر وی در افق جهان انسان معاصر ایرانی. از آنجا که لازمۀ برقراری هر دیالوگی وجود زمینه‌ ای مشترک است، به‌ منظور دیالوگ با کانت در موضوع حقوق بشر باید با رهیافت هرمنوتیک دیاتوپیک به‌ دنبال معادل هم‌ ریخت آن در فرهنگ خود باشیم که از سویی، کارکردی هم‌ سو با حقوق بشر در فلسفۀ کانت داشته باشد و ویژگی جهان‌ شمول‌ بودن و ملاحظۀ انسان از آن حیث که انسان است را در نظر بگیرد و از سوی دیگر، بر بنیادی استوار باشد که متناسب با حضور عناصر فرهنگ بومی در جهان‌ بودگی ایرانی است.