علی

پرداختن به شخصیت‌های تاریخی صدر اسلام در گفتمان فکری دکتر علی شریعتی جایگاهی ویژه دارد.

او گاهی شخصیتی مانند ابوذر را از محاق فراموشی برمی‌کشد و گاهی چنانکه در این کتاب، به تبیینی تازه از شخصیتی آشنا دست می‌زند. در حالی که ویژگی نگاه کلاسیک دین‌داران ما به امام علی، تکیه بر جنبه‌های اسطوره‌ای و قدسی ایشان بوده است،
در حوزۀ فارسی‌زبانان، این نخستین بار بود که کسی بر جنبه‌های انسانی و واقعی امام تکیه کرد. دکتر تلاش دارد برجستگی علی را در متن واقعیت‌های تاریخی نشان بدهد.

این مجموعه تلفیقی از سخنرانی‌ها و کنفرانس‌های تحریریافتۀ او در حسینیۀ ارشاد است که بعد از آن، بارها به تفاریق چاپ و منتشر شده است. البته تبیین تازه و جامعه‌شناسانه‌ای با عنوان «امت و امامت» نیز از مباحث مرتبط با موضوع اصلی کتاب است و در بخش پایانی این مجموعه آمده است.