تبیین قاعده الواحد و کاربست‌ های آن در علوم عقلی

کتاب ارزشمند «تبیین قاعده الواحد و کاربست‌های آن در علوم عقلی» در هفت فصل، «تمهیدات»، «سیر تاریخی قاعده الواحد»، «تبیین معنا شناختی قاعده الواحد»، «دلایل و شواهد اثبات صدق قاعده الواحد»، «دلایل و شواهد مخالفان و ناقدان قاعده الواحد»، «عیار نقد، نقدها و پاسخ ها» و «کاربست های فلسفی و الهیاتی قاعده الواحد» تدوین شده است.

این گزارش با اشاره به محتوای کتاب، می‌افزاید: وحدت و بیکرانگی حقیقت وجود و صفات عینی ذاتی او، ازلی، ابدی و سرمدی است، و به هیچ کرانه و حدی محدود و کرانمند نیست، و هرگز کثرت در ذات او راه نمی یابد، و هر آن چه به نام و نشان، کثرت می نُماید، همه جلوه گری ها و نمودها و ظهورهای آن حقیقت محض است که در آینه ها و آیه ها تجلی می کند.
آن حقیقت متعالی، در عین ظهور در مظاهر، مقید به قیود و حدود نمی شود، و تعالی و تنزه او محفوظ است، و در عین تنزه و تعالی، برکنار و منعزل از کرانه ها و شمارها نیست و قیوم بالذات و مقوم همه است.

لذا، قاعده الواحد، که به تعبیر میرداماد، از امهات قواعد عقلیه است، مُبیِّن این حقیقت است که از یکی، جز یکی پدیدار نگردد، اما نه آن یکی و نه این یکی هیچ یک به معنای عددی تفسیر نمی شوند، و بیانگر کرانمندی و محدودیت قدرت بیکران او نیستند.

تبیین و تفسیر این قاعده، سیر تاریخی آن، ادله عقلی و شواهد نقلی آن، نقد مخالفان و پاسخ به آن، و کاربست های فلسفی و کلامی آن در این کتاب عرضه شده است.