سیدعلی‌ محمد شیرازی (باب) و شورش بابی‌ ها در مازندران (1265 - 1264 ه.ق)

یکی از وقایع عصر محمد شاه و ناصرالدین شاه قاجار، ظهور و تداوم جریان بابی گری است. پدیده ای که محصول شرایط نابسامان سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران عصر قاجار بود. تفسیرهای نادرست و برداشت های ناصواب جریان های فکری اسلامی و ایرانی، مبانی اندیشه ای آن را شکل داد، اوضاع و شرایط نامطلوب «ممالک محروسۀ ایران» زمینه ساز ظهور و زایش آن شد. جریانی که اگر چه با داعیه اصلاح و برون رفت جامعه از آن همه آشفتگی ها ظهور کرد، اما خود تبدیل به جریانی جزم و خشن شد؛ جریانی که نه تنها راهگشا نبود، بلکه مانعی در حل مسائل موجود شد و بر التهابات و بحران های ایران عصر قاجاریان افزود.
نوشته حاضر به «سرگذشت سید علی محمد باب و شورش بابی ها در مازندران، طی سال های (1295- 1298ه. ق)»، می پردازد. در پی این شورش، شورش های دیگری در زمان ناصرالدین شاه قاجار بخش هایی از ممالک محروسه ایران را در برگرفت و سرانجام به سوء قصد نافرجام به جان پادشاه قاجارها انجامید. عموم سوء قصد کنندگان بابی دستگیر و مجازات شدند و تعدادی نیز با وساطت برخی از دولتمردان، جان به سلامت بردند و به امپراتوری عثمانی تبعید شدند که بعدها شعبه های ازلی و بهایی را شکل دادند.