نردبان پنهان

دعا به‌عنوان رابطۀ میان انسان و خدا ازجمله موضوعات مهم در ادیان، اساسی‌ترین رابطه بین عبد و معبود، صمیمانه‌ترین نماد تجسّم دین بسان خون و جریان آن در حیات معنوی و هم‌چنین یکی از ارکان اصلی زندگی اغلب انسان‌ها، به‌ویژه مؤمنان به امور غیبی، است. اعتقاد به تأثیر آن در تحولات هستی، از ایمان و یقین آدمی به وجود نیروی برتر و تصرّف ارادۀ الهی در عالم نشأت می‌گیرد. ازجمله بزرگانی که عمیق‌ترین اسرار دعا را به‌تفصیل بیان کرده، مولانا جلال‌الدین رومی است.

وی معتقد است آغازگر دعا خودِ خداوند بوده است؛ چون او است که احساس نیاز را در آدمی به وجود ‌آورده، ازاین‌رو هر دعایی فی‌نفسه حاصل لطف و عنایت خاص او است. از نظر وی دعا همچون چراغی است که در فراسوی مسیر زندگی انسان‌ها تعبیه شده تا آدمیان را از تاریکی‌های یأس و ناامیدی خارج کند و به روشنایی امید رهنمون شود. بی‌تردید این امر نتیجۀ وجه رحمانیت خدا است و تنها از این طریق است که بنده امکان می‌یابد بدو تقرب جوید، و الا میان خالق و مخلوق سنخیّتی نیست تا بهانۀ ارتباط گردد.