10 رمان 18- | معرفی چند رمان برای نوجوانان زیر 18 سال

پدر محترم فرزند دلبندش را به کتاب خواندن سفارش می‌کند. و قصاری را که تازگی در اینستاگرام خوانده برایش بازگو می‌کند:«کتابی را که می‌توانید امروز بخوانید، هرگز تا فردا کنار نگذارید.» اینکه قصار از چه کسی است را نمی‌داند. اهمیتی هم ندارد. اصل قضیه را بگیر؛ کتاب بخوان.

طفل معصوم پس از گوش سپردن به توصیه‌های پدر، می‌گوید:«بابا، برای کتاب خوندن نباید اول کتاب داشته باشم؟»

پدر که تازه از سخنرانی انگیزشی خود فارغ شده، خود را از تک و تا نمی‌اندازد و می‌گوید:«همین الان پاشو بریم کتاب بخریم.»

پس از پرس و جوهای بسیار غنی‌ترین کتابفروشی سطح شهر را پیدا می‌کنند. پدر به سرعت کتاب‌های داخل قفسه ها را از نظر می‌گذارند و دقایقی بعد دو کیلو کتاب را بارِ آینده‌ی فرزند خود می‌کند. وقتی کمرِ فرزند زیر بار این آینده‌ی درخشان رو به خمیدگی می‌رود کتابفروش می‌گوید:«آقا، جنگ و صلح احیانا برای بچه سنگین نیست.»

پدر کتاب را در دست می‌گیرد. قدری سنگین به نظر می‌رسد. از کتابفروش می‌پرسد:«سبک ترش رو دارید؟»

کتابفروش با نیشخند می‌گوید:«خوشه های خشم چطوره؟»

هشدار: والدین محترم لطفا کتاب‌های مناسب سن فرزندتان تهیه کنید.

پدر با دیدن هشدار بر دیوارِ کتابفروشی، فرزندش را به بخش کودک و نوجوان راهنمایی می‌کند و روی صندلی می‌نشیند و مشغول صحبت با گوشی همراه می‌شود. بچه‌ی زبان بسته برای اولین بار با این حجم از کتاب های رنگ و وارنگ و دهن آب بنداز رو به رو می‌شود. تا جایی که وسعِ پدر اجازه دهد، کتاب هایی با جلدهای چشم پرکن برمی‌دارد. پدر خرسند از هدایت دلبندش به صراطِ مستقیم کتابخوانی آسوده سر بر بالش می‌گذارد. غافل از اینکه یک هشدار مهم را هیچ‌گاه به دیوار کتابفروشی ها نمی‌زنند:

«هر کتاب نوجوانی، مناسبِ نوجوان نیست.»

پس از گفتن این قصه‌ی پر اطناب برویم سر اصل مطلب یعنی معرفی رمان‌هایی که هم نوجوان است هم مناسب نوجوان. کتاب‌هایی که چه از نظر قالب چه از نظر محتوا سطح خوبی دارند و می‌توانند نوجوان را به اهداف عالیه کتابخوانی رهنمون شوند. البته این نکته را هم در نظر داشته باشید که مذاق هر خواننده‌ای با خواننده‌ی دیگر متفاوت است. از آن مهم‌تر هر کتابی مناسب هر روحیه‌ای نیست. پس خودتان می‌توانید از بین این ده رمانی که بهتان معرفی می‌کنم آنچه با طبع نوجوان شما سازگارتر است را انتخاب کنید.

1. اعترافات غلامان | حمیدرضا شاه آبادی | به نشر

اگر عادت دارید با سوالات فلسفی خود، پدر و مادرتان را فتیله پیچ کنید به هیچ عنوان سمت این کتاب نروید؛ چراکه در این رمان شما در می‌یابید کسی که سوال نمی‌پرسد و ذهن پرسشگری ندارد، صرفا یک برده و غلام حلقه به گوش است که چه بسا روزی به خاطر تبعیت بی‌چون و چرا از رئیس خود، امام خود را به شهادت برساند!

2. تن تن و سندباد | محمد میرکیانی | قدیانی

نمی‌دانم این روزها هم مثل دوره‌های گذشته تنور «تَن‌تَن» داغ است یا نه. شاید اگر آقای میرکیانی می‌خواست دوباره این کتاب را بنویسد ریاست گروه قهرمانان غربی را به دست سوپرمن یا مردعنکبوتی می‌سپرد نه تن‌تن. اگرچه نگارش این رمان نوجوان به دهه هفتاد بر می‌گردد اما به دلیل تقابل ابرقهرمانان غربی با اسطوره‌های شرقی هنوز هم جذابیت خود را دارد. نوجوان در این رمان با چهره‌ی پشت نقاب ابرقهرمانان آشنا می‌شود.

3. دخترخاله ها | نیلوفر مالک | قدیانی

قهر و دعوا کار بچه‌هاست؟ آیا این وظیفه‌ی بزرگترهاست که بچه ها را با هم آشتی دهند؟ نه مثل اینکه این طور نیست. این بار خاله ها با یکدیگر دعوایشان شده و دخترخاله‌ها باید آن‌ها را با یکدیگر آشتی دهند. اما چطوری؟ خدا می‌داند. خوب است این کتاب را برای روز مبادا بخوانید تا اگر خدایی نکرده روزی بزرگ ترهای فامیل دعوایشان شد این مسائل برایتان غیرقابل حل جلوه نکند و حداقل بهتر از دخترخاله‌های داستان دخترخاله‌ها عمل کنید.

4. کنسرو غول | مهدی رجبی | افق

جنایتکارها خیلی باحالند. من خیلی انگل اجتماع هستم. ریاضی مزخرف است.

اگر دوست دارید مثل توکای داستان، شما هم از دست این سه گزاره‌ی بالا خلاص شوید، بهتر است کتاب کنسرو غول را هر چه زودتر تهیه کنید. البته باید حواستان باشد که بعد از خواندن این رمان پدر و مادرتان را با دروغ‌های روان‌شناسی خود سر کار نگذارید. کاری که توکا از جلسات مشاوره یاد گرفته است. همچنین توکا در فضای نوجوانانه خود گاهی اوقات از لغاتی نظیر «لعنتی» استفاده می‌کند که شاید بهتر باشد این کتاب دستِ نوجوانی که «لعنتی» نشنیده است نیفتد.

این ها را نگفتم که کتاب را نخوانید. بلکه توجه داشته باشید که ممکن است برای نوجوان متوسطه اول و به اصطلاح زیر پانزده سال مناسب نباشد. ولی انصافا خوراک مثبت پانزده است!

5. فاجعه در دبیرستان میدل تاون | تاد استراسر (مترجم: ناصر زاهدی) | افق

واقعیت این است که بسیاری از نوجوانان به خصوص آن‌هایی که مظلوم‌ترند و درسشان ضعیف‌تر است در مدرسه تحت فشار قرار می‌گیرند. هم از جانب معلم ها و مسئولین هم از جانب قلدرهای مدرسه. ممکن است تمسخر شوند و احساس تنهایی کنند. در صورتی که این نوجوانان از سوی خانواده ها نیز درک نشوند دیگر تنها راه موجود خر آوردن و باقالی بار کردن است. فاجعه در دبیرستان میدل تاون به موضوع خشونت در میان نوجوانان و در دبیرستان های امریکا می‌پردازد. در قالب خاصی از داستان و روایتی مستندگونه. از آن دسته کتاب هایی است که شاید برای بزرگ تر ها خواندنی تر باشد اما حتما برای نوجوان 15 سال به بالا هم نکات خوبی را در بردارد. مثل این نکته که ابراز خشونت مراحلی دارد که لزوما نباید مرحله نهایی و بدترین مرحله آن را برگزید. گاهی یک درد و دل بدون خجالت با بزرگ ترها می‌تواند از بار فشارهای احساسی بکاهد.

6. فرار از کتابخانه آقای لِمونچِلو | کریس گرابنستاین (مترجم: مژگان ایمانی) | پرتقال

کدام نوجوان عاقلی پایش را می‌گذارد به کتابخانه که حالا مجبور باشد از کتابخانه فرار کند! من که همچین نوجوانی را نمی‌شناسم. حالا اینکه نوجوانان این داستان با چه قصد و غرضی وارد کتابخانه شدند به کنار. بحث اصلی سر این است که این طفل های زبان بسته چگونه از این خراب شده فرار کنند. البته از حق نگذریم کتابخانه‌ی آقای لمونچلو به هیچ وجه و طبق هیچ معیاری خراب شده محسوب نمی‌شود. کتابخانه ای است با امکانات عجیب و غریبِ بسیار. امکاناتی که ps4 و ال ای دی 100 اینچ جلویش لنگ می‌اندازد. این کتاب در کنار بمباران روایتی در جهت کتابخوان کردنتان، فواید کار گروهی را نیز به شما نشان می‌دهد.

7. دروازه مردگان | حمیدرضا شاه آبادی | افق

اگر در اطرافتان کسی پیگیر آنابل 1 و 2 و 3 و احضار و این دست فیلم‌هاست، مجموعه دروازه مردگان را به او هدیه بدید تا لااقل این عشقش به ترسانده شدن هرز نرود. رمان دروازه مردگان در ژانر وحشت و متناسب با روحیات و اقتضائات دوره نوجوانی است و سرشار از اطلاعات تاریخی مربوط به دوره قاجار و حال و روز کودکان و نوجوانان آن دوران. همان طور که در یادداشت دیگری گفته‌ام این سه گانه با یک «تضمین هشتاد و سه درصدی» نوجوانان را سر کیف خواهد آورد.

8. زیبا صدایم کن | فرهاد حسن‌زاده | کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

«زیبا»، پدری دارد که هر لحظه ممکن است چشمانش سرخ شده و رفتاری غیرقابل پیش‌بینی از خود بروز دهد. اما زیبا که درد دوری از پدر را چشیده دوست ندارد او را هرچند عصبی و هرچند خطرناک از دست بدهد. او برای تا کردن با این پدر بدقلق راهکارهای خودش را دارد. «فرهاد حسن زاده» که تاکنون دوبار نامزد جایزه هانس کریستین آندرسن، معروف به نوبل کودک شده، در این داستان با بیانی شیرین مسائلی تلخ را مطرح می‌کند. شاید در نگاه اول تلخی با زندگی سرخوشانه بسیاری از نوجوانان بیگانه باشد ولی خوب است گاهی نوجوان‌هایی که در ناز و نعمت بزرگ شده‌اند در کنار زیبایی های این جهان با «زیبا»های آن هم آشنا شوند.

9. باغ کیانوش | علی اصغر عزتی پاک | کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

آیا تا به حال از دیوار باغ همسایه به طمع خوردن میوه‌های آبدارش بالا رفته اید. آیا پس از ورود به باغ با خلبانی از کشور همسایه در باغ مواجه شده اید؟ خلبانی که برای بمباران شهرتان آمده ولی هواپیمایش سقوط کرده و خودش با چتر نجات در باغ فرود آمده باشد و حالا با یک اسلحه در دست از شما بخواهد که جیک نزنید. آیا این سوال در ذهنتان پیش آمده که این سوالات را می‌پرسی که چی؟!

اگر تا به حال با چنین ماجرای نفس گیری از نزدیک مواجه نشده اید، بد نیست با شخصیت های داستان باغ کیانوش همراه شوید. چون آن ها در چنین موقعیتی قرار گرفته اند و علی اصغر عزتی پاک می‌خواهد برایتان این موقعیت نفس گیر را روایت کند.

10. عاشقانه های یونس در شکم ماهی | جمشید خانیان | کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

در این لیست ده تایی جای یک داستان عاشقانه کم بود. رمان «عاشقانه های یونس در شکم ماهی» از آن دسته رمان های عاشقانه ای است که می‌توان با خیال راحت به دست گرفت. البته به نظر من این رمان، داستان یک انتخاب است. نوجوانِ این داستان در یکی از سخت ترین دوره های تاریخ ایران یعنی دوران دفاع مقدس، باید یکی از سخت ترین تصمیمات زندگی اش را بگیرد. انتخابِ بین کوچک ماندن یا بزرگ شدن. شما هم اگر بین دنیای بچگی و دنیای بزرگسالی در حال گشت و گذارید این کتاب می‌تواند در عبور از این دوره کمکتان کند.