آثار اجتماعی و سیاسی که در سال گذشته پیشتاز شدند

هر سال به مناسبت برگزاری جشنواره‌های فرهنگی مختلف در کشور کتاب‌های متفاوتی در حوزه‌های گوناگون با در نظر گرفته‌شدن شاخص‌ها و معیارهای تعریف‌شده از سوی شورای داوران و ناظران انتخاب و معرفی می‌شوند. در سال 1392 نیز مشابه سال‌های پیش، برخی کتاب‌های حوزه علوم اجتماعی وسیاسی  با دارا بودن این شرایط و ضوابط به عنوان کتاب‌های درخور، انتخاب و معرفی شدند که در این گزارش به آنها پرداخته شده است. 

الف. جوایز سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران 

1. نخستین روایت متفکران شیعه از دین و دموکراسی 

کتاب «فقه و سیاست در ایران معاصر»، نوشته «داود فیرحی» در سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران به عنوان کتاب شایسته تقدیر انتخاب شد. این کتاب در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست و نظری آن مربوط به مبحث دانش «فقه سیاسی» و واکاوی آن است و بخش دوم درباره «فقه مشروطه» و تحولات آن از انقلاب مشروطه تا 1320 است که به بررسی آن به عنوان یکی از نخستین دستگاه‌های فقهی مدرن شیعه پرداخته و امکانات و چالش‌های آن را مورد بررسی قرار می‌دهد. این کتاب مساله قانون و ارتباطش با فقه سیاسی را واکاوی و سرنوشت این گفت‌وگو را در یک‌صد سال اخیر بازگو می‌کند. کتاب «فقه و سیاست در ایران معاصر» همچنین «شایسته تقدیر کتاب فصل پاییز 1391» و کتاب «برگزیده سال حوزه علمیه» شد. 

2. تصویری از سال 2050 میلادی در یک کتاب 

کتاب «جهان در 2050» نوشته «لارنس اسمیت» با ترجمه مشترک منصور امیدی و ناصر زرین‌پنجه به عنوان اثر «شایسته تقدیر» در سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. موضوع کتاب حاضر، بررسی تحولات و رویدادهای بشری در جهان تا سال 2050 میلادی است. محور اصلی مباحث کتاب، تحولات اقلیم‌شناسی و زیست محیطی است که در سه بخش تنظیم شده است: «فشار»، «کشش» و «سرانجام‌های جایگزین». ارایه روند احتمالی سیر بشر به سوی آینده‌ای نزدیک و البته پر از تحول، هدف کلی نویسنده است. ویژگی شاخص اثر، تازه بودن موضوع پژوهش و نگاه تحلیلی مولف است. این اثر به روشنی بیان می‌کند که در بازه زمانی 35 سال دیگر، چه بر اقلیم خواهد آمد و اقلیم جهان چه مسیری را در حال طی کردن است.

3. ناگفته‌هایی از انتفاضه شعبانیه برای نخستین‌بار در یک کتاب 

کتاب «انتفاضه شعبانیه» به قلم صفاءالدین تبراییان به عنوان «شایسته تقدیر» در سی و یکمین دوره کتاب سال جمهوری اسلامی ایران انتخاب شد. این کتاب همچنین جزو آثار «شایسته تقدیر» در ششمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد معرفی شد. موضوع کتاب حاضر، شرح چگونگی شکل‌گیری انتفاضه شعبانیه در عراق و تلاش قیام‌گران و در نهایت سرکوب آن است. انتفاضه شعبانیه، رویدادی مهم در تاریخ معاصر این کشور است که رژیم صدام را در هم شکست. اثر مصور حاضر، روایت مقاومت اسلامی ملت عراق در راستای احقاق حقوق مشروع خویش است. ابعاد این واقعه با گذشت دو دهه، همچنان ناگفته باقی مانده و اثر حاضر، اهمیت ویژه‌ای در این باره دارد. 

ب.جوایز پانزدهمین همایش کتاب‌ سال حوزه 

1. حکم حکومتی و رابطه آن با فقه و سنت

کتاب «احکام حکومتی: چرایی، چیستی، چگونگی» به قلم اسماعیل پرور در پانزدهمین همایش کتاب سال حوزه به عنوان کتاب «تحسین‌شده» انتخاب شد. این کتاب شرحی بر مساله احکام حکومتی از منظر اندیشه‌های «سیدمنیرالدین حسینی‌شیرازی» است. در این کتاب، احکام حکومتی، قوانین و مقررات دولتی و رابطه آنها با فقه و سنت مطرح می‌شود و با بیان ویژگی‌های حکومت دینی از منظر بزرگان و صاحب‌نظران این حوزه، نظر «سید منیرالدین حسینی شیرازی» به عنوان نظر برگزیده و برتر در کنار آنها مطرح می‌شود.

بررسی چرایی احکام حکومتی از سه بعد فقهی، کلامی و سیاسی، ضرورت دستیابی به این احکام، لزوم حضور دین در عرصه حکومت و مدیریت اجتماعی، بررسی چیستی احکام حکومتی و چگونگی دستیابی به این احکام، از دیگر مباحث محوری این کتاب هستند. 

2.  نقد پارادایم‌های موجود در علوم انسانی 

کتاب «پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی» به قلم «نورمن بلیکی» با ترجمه سیدحمیدرضا حسنی، محمدتقی ایمان و سید مسعود ماجدی در پانزدهمین همایش کتاب سال حوزه به عنوان کتاب «شایسته تقدیر» انتخاب شد. این کتاب که به عنوان منبع درسی درباره مبحث پارادایم‌های تحقیق در علوم انسانی برای دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی به ویژه در این علوم تدوین شده است، ابتدا تعریفی از فلسفه، تحقیق، علوم اجتماعی و ابزارهای علوم انسانی ارایه شده و پس از آن فرایند تحقیق و پژوهش در این قبیل از علوم مورد شرح و بررسی قرار گرفته است. در همین راستا نگارنده عناصر اصلی در تحقیق مانند روش‌ها، روش‌شناسی، پارادایم یا دیدگاه فکری، معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و درک مفاهیم بنیادی در تحقیق مورد نظر را بررسی کرده و آن‌گاه با توجه به ماهیت علوم اجتماعی و انسانی به نقد و ارزیابی پارادایم‌های موجود در این زمینه پرداخته است. 

ج. جوایز کتاب‌ فصل 

1. طرحی جامع در مطالعات امنیت اجتماعی 

کتاب «امنیت اجتماعی‌شده: رویکرد اسلامی» تالیف اصغر افتخاری به عنوان کتاب «شایسته تقدیر» در کتاب فصل تابستان 1392 انتخاب شد. کتاب حاضر یکی از دستاوردهای منظومه تحقیقاتی «طرح جامع مطالعات امنیت اجتماعی» است. این طرح با تاکید بر امنیت اجتماعی که حلقه واسط میان امنیت فردی و امنیت ملی است، تلاش می‌کند تا با یک نگاه جامع‌نگر، یکپارچگی و انسجام لازم میان امنیت مردم و کشور را فراهم کند. این اثر با هدف شناخت مفاهیم امنیت اجتماعی در چارچوب گفتمان اسلام و پیشنهاد اصول عملیاتی برای تقویت و تحکیم امنیت اجتماعی در جامعه اسلامی نوشته شده است. نگارنده تلاش کرده تا یک نمونه نظری را برای یک مبحث اجتماعی در فضای دینی و توحیدی طراحی کند

منبع: خبرگزاری کتاب ایران