کتاب «سیر و سیاحت در قرآن مجید» به قلم دکتر جهانبخش ثواقب و محمدجواد رحمانی از سوی موسسه بوستان کتاب تجدید چاپ شد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، اثر حاضر، در فصلهای متعدد به جایگاه سیر و سفر و پیآمدهای آن، انواع سفر، حکم شرعی و مکان، احکام و آداب سفر، سفرهای تاریخی پیامبران الهی و اقوام گذشته در قرآن، سفر آفاقی انفسی و ابعاد آنها، تحلیل آثار و پیآمدهای مختلف سفر، بهویژه آثار تربیتی آن پرداخته است.
یکی از ضروریات زندگی اجتماعی، از آغاز آفرینش تاکنون برقراری ارتباط از راههای مختلف بوده است. «سیر و سیاحت» مهمترین و مؤثرترین عامل برای برقراری ارتباط در زمینههای مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است. سفر، حقیقت زندگی است و زندگی خود یک سفر. انسان، همیشه در گذر از دیروز به امروز و از امروز به فرداست. امروزه با گسترش جوامع بشری و پیچیده شدن ارتباطات و افزوده شدن مشکلات و گرفتاریهای بشر، یکی از راههای کاهش پیآمدهای این پدیده، اهمیت به سیر وسیاحت در جهت پرورش و رشد شخصیت اخلاقی و فرهنگی و ظهور شخصیت حقیقی انسانهاست.
آشنایی با رهنمودهای دین مبین اسلام درباره اهمیت و آداب سیر و سیاحت، عبرت گرفتن از سفرهای تاریخی پیامبران الهی و ملتهای پیشین و آگاهی از ابعاد آفاقی و انفسی سفر در زمینههای مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی باعث میشود کمالات روحی و خویهای اخلاقی افراد بارور و واقعیت آشکار شود و حجابهای ظاهری به کناری رود.
قدر مردم، سفر پدید آرد خانه خویش، مرد را بند است
چون به سنگ اندرون بود گوهر کس نداند که قیمتش چند است
(سنایی غزنوی)
در قرآن مجید، انسان مسافر، به سیر و سیاحت در آفاق و انفس (عالم ظاهری و باطنی) بسیار سفارش شده و این تاکید نشان اهمیت این مساله و ارزش و قداست ثمره آن، یعنی کسب کمال و معرفت است، چنان که خداوند در قرآن فرموده است: «افلم یسیروا فیالارض فتکون لهم قلوب یعقلون بها او آذان یسمعون بها؛ آیا در زمین سفر نمیکنند؟ تا صاحب دلهایی گردند که با آن بیندیشند و گوشهایی که با آن (حقیقت را) بشنوند.(حج، آیه 46)»
در این آیه و دهها آیه دیگر، علاوه بر دعوت مردم به سیر و سیاحت در زمین، عبرتپذیری از سیر تاریخی امتهای پیشین را یادآور میشود و سفر را گشاینده درهای عبرت و تجربه بر انسان میداند. در نتیجه، از جمله راههایی که انسان با آن میتواند با آفرینش آشنا شود و در آیات الهی بیندیشد، سیر و سیاحت است، تا از نزدیک با آثار و شگفتیهای هستی آشنا شود و به کمال حق و معرفت برسد. «سنریهم آیاتنا فیالآفاق و فی انفسهم حتی یتبین لهم انهالحق؛ نشانههای خود را در سراسر هستی در درونشان به آنها نشان خواهیم داد تا برایشان آشکار شود که خداوند حق است.(فصلت، آیه 53)»
در سایه سیر و سفر، حق و حقیقت برای انسان آشکار شده و او را به کمالات روحی و صفات اخلاقی میرساند و در پرتو آن، خوی افراد، همچون آینهای روشن آشکار میشود؛ زیرا گفتهاند: «عند تقلبالاحوال تعرف جواهرالرجال؛ در دگرگونی حالتها، نهان مردان شناخته میشود». و در سایه همین شناخت است که پختگی افراد نمایان و کمال آنها آشکار میشود.
بسیار سفر باید تا پخته شود خامی
صوفی نشود صافی، تا در نکشد جامی(سعدی)
سیر و سیاحت در مکتب اسلام جایگاه خاصی دارد و بر اهمیت و ضرورت آن، چه در آیات قرآن کریم و چه در روایات و متون مذهبی، بسیار سفارش شده است. این تاکید بنا به فواید و آثار گوناگونی است که در سیر و سیاحت نهفته است و انسان در طی مسافرت به آنها میرسد. با تامل در آیات قرآنی و متون حدیثی درمییابیم که یکی از حکمتهای تاکید اسلام بر سیر و سیاحت، آثار گوناگونی است که در رشد و کمال انسان دارد. مطالعه آثار تاریخی، عبرتگیری از احوال و آثار گذشتگان، رشد نیروی تفکر و تعقل انسان، تفکر در اسرار آفرینش و آشنایی با آیات و پدیدههای خداوند، دانشاندوزی و کسب تجربه، آشنایی با آداب و راه و رسم زندگی دیگر مردمان، تحصیل منافع اقتصادی، سلامت جسم و روح، دفع اندوهها و ناراحتیها و غیره، از جمله آثاری است که در آیات و روایات برای سیر و سیاحت ذکر شده و موجب افزایش آگاهی و بصیرت انسان میشود.
نویسندگان این اثر در بخشی از پیشگفتار کتاب حاضر مینویسند: «روشی که در این پژوهش به کار گرفته شده، روش "تحلیل متن" یا تحلیل درونی متن است که به "روش کلاسیک" نیز تعبیر میشود و عملی فکری است که بر پایههای عقلانی استوار است؛ یعنی برای تفسیر، توضیح و بازنمایی موضوع، از عقل و روش ذهنی استفاده میشود. در این روش، پرسشهای تعیین شده براساس طرح مساله اصلی و مبانی نظری پژوهش، به متن عرضه، و پاسخ آنها استخراج و در موارد غیر صریح استنباط میگردند. روش کار همانند سایر پژوهشهای تاریخی ـ مذهبی، پژوهش کتابخانهای است که طی آن با شیوه فیشنگاری برای جمعآوری اطلاعات، به منابع معتبر روایی و تحلیلی بهویژه تفاسیر قرآن مراجعه و مطالب مورد نیاز از آنها استخراج شده و مورد استفاده قرار گرفته است.»
این اثر در چهار بخش و 9 فصل سامان یافته است. کلیات، اهمیت، انواع، آداب و احکام سیر و سیاحت، ترسیم و تحلیلی از سفرهای تاریخی در قرآن، سفر آفاقی و سفر انفسی، مباحث گوناگون این کتاب را تشکیل میدهند.
در انتهای این اثر، نمایهای از آیات، روایات، الفاظ سیر و سیاحت در قرآن کریم، اعلام، اشعار، نیز درج شده است.
چاپ دوم کتاب «سیر و سیاحت در قرآن مجید» در شمارگان 1200 نسخه، 356 صفحه و بهای 53000 ریال راهی بازار نشر شد.
برای ارسال دیدگاه لازم است وارد شده یا ثبتنام کنید