تحولات اخیر در جهان اسلام و نقش محوری مصر و اخوان المسلمین در بین جوانان و نهضتهای اسلامی معاصر، آشنایی دقیق با این جریان اسلامگرا را بیش از پیش کرده است. در این زمینه، حجتالاسلام والمسلمین استاد سید هادی خسروشاهی، فعال نهضت های اسلامی معاصر و فرهنگبان سیاستمدار، مشهورترین رابط و معرف درباره جمعیت اخوانالمسلمین در طی چهار دهه اخیر است. استاد خسروشاهی، سفیر سابق ایران در واتیکان و مصر، سالها قبل از انقلاب به تحقیق درباره جنبشها و نهضتهای اسلامی از جمله اخوانالمسلمین پرداخته و در این زمینه، کتابها و مقالات بسیاری درباره این جمعیت و مشهورترین رهبران آن مانند سید قطب، محمد قطب و عمر التلمسانی دارند. جهت آشنایی با این کتابها، گزیده گفتگویی که خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) با استاد خسروشاهی در این زمینه داشته اند همراه با معرفی دو کتاب مهم می آید:
***
* شما در سالهای گذشته درباره گروه اخوانالمسلمین و کشور مصر، تألیفاتی داشتهاید.کتاب «اخوانالمسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر» حاوی چه نکات جدیدی است؟
این کتاب تألیف دکتر اسحق موسیالحسینی است که نیم قرن پیش (1955م) در بیروت به چاپ رسیده و سپس برای بار دوم، با تجدید نظر و اضافات به زبان انگلیسی منتشر شده است. ترجمه این کتاب از روی متن عربی است. به نظر من مؤلف با وسواس و دقت و تقریباً بیطرفانه، به بررسی و تحقیق در این زمینه پرداخته است و در واقع نشرآن برای شناخت و شناسایی حرکت اخوانالمسلمین مفید است. کتاب در کل شامل تاریخ پیدایش و اندیشه حرکت اخوانالمسلمین است.
* مخاطب کتاب از نظر شما چه کسانی هستند؟
با توجه به اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، یک واحد درسی دانشجویان در دانشگاهها، آشنایی با حرکتهای اسلامی معاصر و اندیشه و عملکرد آنها بود و این جانب نیز همین موضوع را در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره فوق لیسانس و همچنین دانشکده روابط بینالملل وزارت امور خارجه، تدریس میکردم، این کتاب برای استفاده آن دانشجویان ترجمه و چاپ شد. پس مخاطب نخستین، دانشجویان و در مرتبه بعدی، همه کسانی هستند که به آشنایی با حرکتهای اسلامی علاقه دارند.
* چرا مردم ایران باید درباره اخوانالمسلمین بیشتر بدانند؟
چرا مردم ایران نباید با اخوانالمسلمین بیشتر آشنا شوند؟ اخوانالمسلمین از زمان تاریخ تأسیس و پیدایش در سال 1928م در مصر، توسط شیخ شهید حسن البنا، همواره در راه نشر اندیشه اسلامی و در راستای تأسیس یک حکومت و جامعه و نظام اسلامی فراگیر، کوشا بوده و در این راه تاکنون صدها شهید در بلاد مختلف عربی تقدیم اسلام نموده و نسل جوان اغلب کشورهای اسلامی - عربی را هم از سقوط در دامن اندیشههای سکولار و یا قومی و مادی، رهایی بخشیده و آنان را به راه مستقیم هدایت کرده است.
نخستین مرشد اخوانالمسلمین، شهید حسنالبنا، از مؤسسان اولیه و اصلی حرکت تقریب بین مذاهب اسلامی در قاهره بود که به همت علامه شیخ محمدتقی قمی شکل گرفت. از سوی دیگر، اخوان در اغلب مسائل جهان اسلام همواره همراه حق و حقیقت گام برداشته و در مسائل مربوط به ایران اسلامی و تشیع نیز فریاد رسای اسلامگرایی وحدتطلبانه برادران اهل سنت در دنیای اسلام بوده است. دفاع اخوان از انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی(قدس سره)، مطلبی نیست که نیاز به توضیح داشته باشد. خوب به خاطر داریم نخستین گروهی که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، برای عرض تبریک به ایران آمده و خدمت امام خمینی(ره) رسیدند، رهبری اخوان از مصر و سودان و لبنان و سوریه و اردن بودند. و آخرین موضعگیری و پیشتیبانی آنها از حزبالله، در شرایطی که ارتجاع عرب و رهبران مزدور و وابسته، حتی دعا کردن برای پیروزی مقاومت اسلامی لبنان و حزبالله را تحریم کرده و اقدامات آن را نوعی ماجراجویی! اعلام نمودند، بهترین گواه بر صدق و صفا و حسن نیت آنان است!در جریان تجاوز اسرائیل به لبنان و دفاع حزبالله، شیخ مهدی عاکف، مرشد وقت اخوان در مصر، رسماً و در پیامی اعلام داشت که اخوان حاضرند ده هزار نیروی رزمنده (میلشیا) برای کمک به حزبالله به لبنان بفرستند. متأسفانه همین دفاع آشکار و صریح باعث شد که حکومت مصر صدها نفر از آنان را دوباره به زندان بفرستد و چهل نفر از رهبران اخوان را به دادگاه نظامی بکشاند که محاکمه غیرعادلانه آنان، هماکنون در قاهره ادامه دارد. بنا بر این مسائل که فقط فهرست گونه به آن اشاره شد، آیا نباید از اخوانالمسلمین بیشتر بدانیم؟!
* به نظر شما نگارش این کتاب و کتابهایی از این دست تا چه حد میتواند کارکرد رسانهای مثبت داشته باشد؟
هدف ما آشنایی مردم ایران و همه فارسیزبانان با بزرگترین حرکت اسلامی معاصر و شناخت اندیشه و عملکرد آن است و بیتردید آثار مثبتی در تألیف قلوب و تقریب بین مذاهب اسلامی دارد.
* کار دیگری درباره اخوان انجام دادهاید؟
آخرین کتاب من درباره اخوان، ترجمه کتاب تاریخی و محققانه پرفسور ریچارد میشل، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان آمریکاست که اخیراً از سوی مرکز اسناد وزارت امور خارجه منتشر شد. پروفسور میشل برای تألیف این کتاب، پنج سال تمام در مصر به تحقیق و مطالعه پرداخته و محصول بررسیهای تاریخی - تحقیقی و آکادمیک خود را تحت عنوانThe Society OF Moslem Brothers در اروپا و آمریکا منتشر ساخته و ترجمه عربی آن هم توسط دکتر محمود ابوالسعود، استاد و اقتصاددان مصری، از سوی «جمعیت اسلامی آمریکا» تحت عنوان «الاخوانالمسلمون»، انتشار یافته است. البته ترجمه وی از روی متن اصلی انگلیسی است که به اضافه توضیحات مفیدی در پاورقیها، از سوی این جانب و مترجم و استاد صلاح ابورقیق، عضو مکتب الارشاد- کمیته مرکزی اخوان - کاملتر شده است.علاوه بر این، مجموعه مقالات متفرقه این جانب درباره اخوانالمسلمین، که قبلاً در روزنامه اطلاعات و یا جرائد دیگر منتشر شده است، به شکل کتابی مستقل و در 300 صفحه آماده شده که انشاءالله در آیندهای نه چندان دور، منتشر خواهد شد.
***
معرفی دو کتاب معتبر درباره اخوان المسلمین
1. اخوانالمسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر
کتاب «اخوانالمسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر»، تألیف دکتر اسحق موسیالحسینی، با ترجمه استاد سید هادی خسروشاهی از سوی انتشارات اطلاعات منتشر شده است.
به گزارش مرکز بررسی های اسلامی قم، این کتاب، جلد سوم از مجموعه حرکتهای اسلامی معاصر و ترجمه کتاب «الاخوان المسلمون، کبری الحرکات الاسلامیه المعاصره» نوشته دکتر اسحق موسیالحسینی است که نیم قرن پیش در سال 1955م در بیروت به چاپ رسید و سپس برای بار دوم در سال 1956م، با تجدید نظر و اضافات به زبان انگلیسی روانه بازار کتاب شد.
کتاب «اخوانالمسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر»، به خاطر دقتنظر و بیطرفی محقق و نزدیکی نگارش آن در دوران تأسیس و شکوفایی فعالیت اخوانالمسلمین در جهان عرب، از اهمیت و ارزش خاصی برخوردار است و به عقیده مترجم اندیشمند آن، این اثر در کنار کتاب «جمعیت اخوانالمسلمین» (the society of muslim brother) پروفسور ریچارد میشل، استاد تاریخ دانشگاه میشیگان، از مهمترین منابع درباره شناخت و تاریخ شکلگیری حرکت اخوانالمسلمین هستند. گفتنی است که کتاب اخیر هم با نام «تاریخ جمعیت اخوانالمسلمین، ازآغاز تا امروز» در دو جلد از همین مترجم و به همت مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه منتشر شده است.
موسیالحسینی، نویسنده، این کتاب را درباره تاریخ و اندیشه حرکت اخوانالمسلمین در دو بخش تنظیم و نگاشته است. بخش نخست به زندگی و اندیشهها و سیر فکری امام حسن البناء، رهبر اخوانالمسلمین، و همچنین اصول، دستاوردهای اخوانالمسلمین پرداخته شده است و در بخش دوم، روابط اخوانالمسلمین با شخصیتها و گروههای مصری بررسی شده است. بررسی روابط اخوانالمسلمین با ملک فاروق، ارتش مصر، محمد نجیب و کمونیستها، جمال عبدالناصر و... محورهای اصلی بخش دوم از این کتاب هستند.
مترجم و کارشناس برجسته جنبشهای اسلامی، این کتاب را برای درس آشنایی با حرکتهای اسلامی معاصر و اندیشه و عملکرد آنها در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و همچنین دانشکده روابط بینالملل وزارت امور خارجه، تدریس میکرد و این کتاب بیشتر برای استفاده از دانشجویان، ترجمه و منتشر کرده است. پس مخاطبان کتاب، نخست دانشجویان و در مرتبه بعد، همه علاقمندان به آشنایی با حرکتهای اسلامی معاصر هستند. لذا مطالعه این کتاب تحلیلی به محققان و همه فعالان نهضتهای جهان اسلام و اساتید و دانشجویان رشته علوم سیاسی پیشنهاد میشود.
کتاب «اخوانالمسلمین، بزرگترین جنبش اسلامی معاصر» در 298 صفحه، برای نخستین بار در سال 1375 از سوی انتشارات اطلاعات منتشر شد و تاکنون چندین بار تجدیدچاپ شده است.
2. تاریخ جمعیت اخوانالمسلمین، ازآغاز تا امروز
«تاریخ جمعیت اخوانالمسلمین، ازآغاز تا امروز» نوشته دکتر ریچارد میشل، با توضیحات صالح ابورقیق و دکتر ابوالسعود و ترجمه استاد سید هادی خسروشاهی در دو جلد از سوی مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه منتشر شده است.
به گزارش مرکز بررسی های اسلامی قم، این کتاب نتیجه تحقیقات پروفسور ریچارد میشل (Richard Mitchele) استاد تاریخ در دانشگاه میشیگان آمریکاست که پس از پنج سال اقامت در مصر و پژوهش و کاوش علمی، کتابی با نام «جمعیت اخوانالمسلمین» (the society of muslim brother) درباره تاریخ و اندیشه بزرگترین جنبش سیاسی مصر، منتشر کرده است. از نقاط قوت کتاب این است که منابع و مستندات فراوانی دارد و نشان میدهد که نویسنده تا چه حد محققانه کار کرده است. دوم اینکه استاد خسروشاهی این کتاب را از روی متن عربی آن ـ که توسط انجمن اسلامی آمریکا ترجمه و چاپ شده است ـ به فارسی درآورده است که شامل توضیحات تکمیلی و اصلاحی دو تن از شخصیتهای برجسته اخوانالمسلمین، استاد صالح ابورقیق ـ عضو مکتبالارشاد اخوان و نفر دوم اخوان پس از شهادت حسن البناء و مدیر مرکز مخطوطات عربی و سازمان فرهنگ و علوم مصر ـ و دکتر محمد ابوالسعود، اقتصاددان عضو اخوان و مقیم آمریکا، است که چاپ انگلیسی کتاب، فاقد این توضیحات است. سوم توضیحات استاد خسروشاهی است که ـ با چند دهه تحقیق و مشاهده عینی چگونگی پیدایش و استمرار حرکت اخوانالمسلمین در مصر و جهان اسلام ـ در ترجمه فارسی این کتاب ذکر شده است. البته این، همه توضیحات استاد خسروشاهی درباره اخوانالمسلمین نیست؛ چراکه مترجم اندیشمند کتاب در مقدمه، وعده انتشار یادداشتهایش درباره این جنبش اسلامی را به صورت کتبی مجزا در 400 صفحه داده است. چهارم اینکه، مترجم، کتاب پروفسور میشل را در دانشکدههای حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و روابط بینالملل وزارت امور خارجه تدریس کرده و آن را در مجامع علمی و دانشگاهی از منظرهای مختلف مورد بررسی قرار داده است.
ترجمه کتاب این استاد تاریخ دانشگاه میشیگان در دو جلد منتشر شده است که جلد اول آن، از سه مقدمه و پنج فصل و جلد دوم هم از شش فصل تشکیل شده است. نویسنده در چهار فصل اول جلد اول کتاب، به تاریخ پیدایش جمعیت اخوانالمسلمین، نحوه تأسیس این جمعیت و سیر آن میپردازد و در فصل پنجم و پایانی جلد اول هم به انحلال این جنبش سیاسی دینی توسط دولت مصر میپردازد. در جلد دوم، نویسنده در فصل ششم و هفتم، سازمان و تشکیلات اخوانالمسلمین و آموزش و ارتباطات این جنبش انقلابی را تحلیل میکند. نویسنده در فصل هشتم به بررسی دیدگاههای اخوانالمسلمین درباره صوفیه، تاریخ مصر، احزاب، سیاست، سرمایهداری، تمدن غربی، استعمار و... میپردازد. راه حلهای این جنبش اسلامی سیاسی در خصوص بازگشت به اسلام و اصلاح جامعه اسلامی و حکومت به تفصیل در فصول نهم و دهم به تفصیل توضیح داده میشود. پایان بخش کتاب هم ارزیابی نویسنده محقق از این جنبش و آینده سیاسی آن است. در انتهای هر دو جلد کتاب هم اعلام، اماکن، فهرست کتب و مقالات برای استفاده مخاطبان و پژوهشگران آمده است.
گفتنی است جلد اوّل این کتاب 456 صفحه و تیراژ 2000 نسخه برای نخستین بار در بهار 1386 منتشر شد که در تابستان 87 به چاپ دوم رسید. جلد دوم این کتاب هم در 392 صفحه، تیراژ 1000 نسخه در زمستان 1387 منتشر شد. مطالعه این کتاب تحلیلی به محققان و همه فعالان نهضتهای جهان اسلام و اساتید و دانشجویان رشته علوم سیاسی و تاریخ جهان پیشنهاد میشود.
***
برای تهیه این کتابها می توانید به فروشگاههای دفتر نشر معارف (تهران: چهارراه کالج و قم: خیابان صفائیه، روبروی دفتر مقام معظم رهبری)، فروشگاه اینترنتی پاتوق کتاب(www.bookroom.ir) مراجعه نمائید.
برای ارسال دیدگاه لازم است وارد شده یا ثبتنام کنید