علامه سیدمحمد حسین فضلالله مرجع عالی شیعیان در لبنان که بر اثر خونریزی شدید معده، امروز دار فانی را وداع گفت، در سال 1935م (1354ق) در نجف اشرف در خانواده روحانى دیده به جهان گشود.سید محمد حسین فضل الله مرجع عالی شیعیان در لبنان، تحت اشراف پدرش سید عبدالروف فضل الله –از مراجع مذهبى شیعه- مراحل تربیت و تعلیم را به شیوهاى که در آن زمان مرسوم بود گذراند. در دوره کودکى وارد مکتب خانه شد تا خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را بیاموزد.
علامه سیدمحمد حسین فضلالله مرجع عالی شیعیان در لبنان که بر اثر خونریزی شدید معده، امروز دار فانی را وداع گفت، در سال 1935م (1354ق) در نجف اشرف در خانواده روحانى دیده به جهان گشود.سید محمد حسین فضل الله مرجع عالی شیعیان در لبنان، تحت اشراف پدرش سید عبدالروف فضل الله –از مراجع مذهبى شیعه- مراحل تربیت و تعلیم را به شیوهاى که در آن زمان مرسوم بود گذراند. در دوره کودکى وارد مکتب خانه شد تا خواندن و نوشتن و قرائت قرآن را بیاموزد. اما فضاى خشن مکتب خانه که تحت اداره افراد کهنسال بود با مزاجش سازگار نیامد و حتى آثار منفى بر روحیه اش گذارد. به زودى وارد مدرسه اى شد که مرکزى با نام (منتدى النشر) به سبک جدید تاسیس کرده بود. وى وارد کلاس سوم این دبستان شد و زمانى که کلاس چهارم را مى گذراند، دبستان را هم ترک گفت و در سن نه سالگى تحصیلات حوزوىاش را آغاز کرد. هم زمان با تحصیلات حوزوى و به تناسب سن و ذهنیت خویش به فضاى پیرامون و اوضاع زمانه توجه داشت و اندیشهها و دغدغههاى فرهنگى و سیاسى زمانهاش را از طریق مجلات مصر و لبنان و روزنامه هاى عراقى پیگیرى مىکرد.سید محمد حسین دروس مرسوم حوزوى از صرف و نحو و معانى و بیان تامنطق و اصول فقه را نزد پدر خود فراگرفت و در این مرحله استادى غیر از پدرش نداشت. تا این که براى فراگیر جلد دوم کتاب کفایة الاصول به محضر یکى از اساتید ایرانىاش به نام شیخ مجتبى لنکرانى مى شتابد.با اتمام کتاب کفایة الاصول به درس خارج مراجع أن دوره مانند سید ابوالقاسم خویى، سید محسن حکیم، سید محمود شاهرودى و شیخ حسین حلى راه یافت و در کنار دروس خارج اصول فقه و فقه، بخشى از کتاب (الاسفار الارهم) معروف به (حکمت متعالیه) ملاصدرا شیرازى را نزد ملاصدرا بادکوبهاى فرا گرفت و مدت پنج سال نیز این درس را از سید محمد باقر صدر فراگرفت. استادش سید ابوالقاسم خویى به او توصیه کرده بود تا این درس را به طور جدى پیگیرى کند.فضل الله در سال 1952م در سن هفده سالگى براى نخستین بار به قصد دید و بازدید خانوادگى به لبنان رفت و در این سفر که هم زمان با اربعین درگذشت سید محسن امین عاملى بود قصیدهاى در رثاى او سرود و در آیین یادبود او قرائت کرد. وى در این قصیده بسیارى از مسایل سیاسى روز و از جمله مساله وحدت و بیدارى اسلامى و مهاجرت جوانان را مطرح و استعمار فرانسه را تقبیح کرد. روزنامههاى آن روز لبنان این قصیده را تحریک کننده و احساس برانگیز توصیف کردند.در سال 1966م جمعى از موسسان انجمن مذهبى "اسرة التآخى" منطقه نبعه در حاشیه شرقى بیروت از فضل الله دعوت کردند تا در آن منطقه رحل اقامت افکند.وى این دعوت را پذیرفت و در همین سال به قصد اقامت دائم به وطن اصلى خویش بازگشت.
*پویش فرهنگى و علمىسید محمد حسین فضل الله از سالهاى نخست نوجوانى، در کنار استمرار تحصیلات حوزوى مطالعات و فعالیتهایى را پى گرفت که در محیط بسته حوزه علمیه نجف چندان پذیرفته نبود. وى با تعمیق و تداوم مطالعات ادبى و قرائت مجلاتى چون مجله الکاتب طه حسین اندک اندک به وجود قریحه شعر در نهاد خویش پى برد و شروع به سرودن شعر کرد. بعدها این قریحه چندان در او شکفت که حاصل آن در قالب سه دیوان شعر منتشر شد.در سال (1380ق) "جماعة العلما"ى نجف مجلهاى فرهنگى – اسلامى را راهاندازى کردند که سید محمد حسین فضل الله در کنار سید محمد باقر صدر و شیخ محمد مهدى شمسالدین از مدیران آن بود و سرمقالههاى سال دوم این مجله را با عنوان (کلمتنا) (سخن ما) به رشته تحریر درآورد.سرمقاله نخست انتشار این مجله را سید محمد باقر با عنوان (رسالتنا) (رسالت ما) نگاشته است.فضل الله به مدت 6 سال به نگارش مقاله و تالیف کتاب ادامه داد و در کنار سید محمد باقر صدر در تشکیل جنبشى شیعى در عراق نقش ایفا کرد. حاصل رایزنىها و همفکرىهاى فضل الله و صدر، پیدایى نخستین جنبش اسلامى شیعى در عراق با نام حزب الدعوة الاسلامیه بود. تا آن زمان جامعه سنى عراق از چند حزب و جنبش –مانند اخوان المسلمین و حزب التحریر الاسلامى- برخوردار بود. فضل الله کتابهاى (قضایانا على ضوء الاسلام) و (اسلوب الدعوة فى القرآن) را در چنین مرحلهاى نگاشته است.وى پس از بازگشت به لبنان در سال 1966م فعالیتهاى علمى، فرهنگى و اجتماعى گستردهاى را در لبنان به راه انداخت که امروزه پس از 45 سال از آغاز این فعالیتها کارنامه پربارى از آن در ابعاد مختلف مشهود است.وى با برگزارى جلسات تفسیر و وعظ دینى و اخلاقى و برنامههاى پاسخ به پرسشها- که هنوز هم به صورت منظم تداوم دارد- توانست تحول عظیمى در چندین نسل پدید آورد و چنان که خود مىگوید: افتخار تربیت غالب نیروهاى مبارز و فعالان مذهبى شیعه را از آن خود نماید.تأسیس حوزه علوم دینى به نام "المعهد الشرعى الاسلامى" به هدف پرورش طلاب علوم دینى بخش دیگرى از فعالیتهاى فرهنگى و علمى سید محمد حسین فضلالله است. وى در این مدرسه تدریس درس خارج اصول وفقه را برعهده دارد. بسیارى از شخصیتهاى جنبش مقاومت اسلامى لبنان تربیت شده این مدرسه هستند. شهید شیخ راغب حرب از نخستین طلاب این مدرسه بود.وى علاوه بر "المعهد الشرعى " که در شهر بیروت واقع است، حوزه علمیه ویژه زنان را نیز در بیروت و حوزهاى نیز در صور و حوزه المرتضى در دمشق (سیده زینب) را تاسیس کرده است.* تألیفات:از سید محمد حسین فضل الله تاکنون بیش از هفتاد عنوان کتاب -که درمجموع به بیش از یکصد جلد مى رسد- منتشر شده است. برخى از کتابهاى ایشان مجموعه سخنرانىها و برخى دیگر تقریرات درسهاى خارج اصول و فقه ایشان است که به وسیله شاگردانشان تنظیم شده است.الف) پژوهشهاى قرآنى1. من وحى القرآن (تفسیر قرآن در 24 جلد)2. الحوار فى القرآن3. اسلوب الدعوه فى القرآن4. من عرفان القرآن5. حرکة النبوة فى مواجهه الانحراف6. دراسات و بحوث قرآنیةب) کتابهاى فقهى7. المسائل الفقهیه8. الفتاوى الواضحه9. فقه الحیاة10. کتاب الجهاد11. کتاب النکاح12. القرعة و الاستخارة13. الیمین و العهد و النذر14. الاجارة15. رسالة فى الرضاع16. فقه الشریعة (رساله علمیه)17. الصید و الذباحة18. دلیل المناسک19. الشرکة20. الوصیة21. المواریثج) اندیشه اسلامى22. خطوات على طریق الاسلام23. قضایانا على ضوء الاسلام24. الاسلام و منطق القوة25. الحرکة الاسلامیة، هموم و قضایا26. من اجل الاسلام27. مفاهیم اسلامیة عامه (10 جلد)28. فى آفاق الحوار الاسلامى المسیحى29. دنیا الشباب30. دنیا المرأة31. تأملات اسلامیة حول المرأة32. قراءة جدیدة لفقه المرأة الحقوقى33. الوحدة الاسلامیة بین الواقع و المثال34. قضایا اسلامیة معاصرة35. اسئلة وردود من القلب36. المرجعیة و حرکة الواقع37. الاسلام و المسیحیه38. الاسلام و فلسطین39. الاسلامیون و التحدیات المعاصرة40. السلام و المشروع الحضارى41. خطاب الاسلامیین و المستقبل42. مع الحکمة فى خط الاسلام43. الندوة (20 جلد)44. الجمعة منبر ومحراب45. صلاة الجمعة، الکلمة و الموقف46. من وحى عاشورا47. حدیث عاشورا48. على طریق کربلا49. تأملات فى آفاق الامام موسى الکاظم(ع)50. فى رحاب أهل البیت علیهم السلام51. آفاق اسلامیه52. فى رحاب الدعاء53. الانسان و الحیاة54. حوارات فى الفکر و الاجتماع و السیاسه55. روى و مواقف (3 جلد)56. المعالم الجدیدة للمرجعیة الشیعیة57. تأملات فى الفکر السیاسى الاسلامى58. صراع الارادات59. المقاومة الاسلامیة60. شرح خطبة الزهراء (سلام الله علیها)61. الفقیه و الامة63. ارادة القوه64. بینات65. الهجرة و الاغتراب66. الزهراء القدوة67. مطارحات فى قضایا قرآنیه68. تحدیات المهجر69. آفاق الروح (شرح صحیفه سجادیه در 3 جلد)70. مجموعه هاى شعرى71. یا ظلال الاسلام (رباعیات)72. قصائد من اجل الاسلام و الحیاة73. على شاطى الوجدان* فعالیت هاى اجتماعىگذشته از فعالیتهاى علمى و فرهنگى و سیاسىاى که فضلالله در لبنان و سوریه داشته است، از فعالیتهاى اجتماعى ایشان چندان گسترده بوده که کمتر منطقهاى از کشور لبنان را مىتوان یافت که اثر فعالیت اجتماعى ایشان در آن مشهود نباشد. شعلهور شدن آتش جنگهاى داخلى و تجاوزات صهیونیستها، گذشته از خسارتهاى جانى و مالى، مشکلات اجتماعى فراوانى را در پى داشت که مهمترین آن سرنوشت مبهم یتیمان و فرزندان شهدا و فقرا و معلولان بود. انجمن خیریه (جمعیه المبرات الخیریه) که تحت اشراف سید محمد حسین فضل الله قرار دارد با کمک نیکوکارانى از کشورهاى عربى خلیجفارس و لبنان اقدام به تاسیس مراکز و موسسات عظیم و پیشرفته براى تربیت یتیمان و به ویژه فرزندان شهدا و فرزندان فقرا و تاسیس بیمارستانها و درمانگاهها و مساجد نمود. در این مراکز خیریه، یاد شدگان به طور شبانهروزى اسکان دارند و مراتب تحصیلىاشان را در بخش آموزشى همین مراکز مى گذرانند.نام این مراکز خیریه و محل تاسیس آنها از پى مى آید:مراکز خیریه ایتام1. مبرة الامام الخویى، بیروت (الدوحه)2. مبرة الامام زین العابدین(ع)، البقاع (الهرمل)3. مبرة الامام على بن ابى طالب (ع)، جبل عامل4. مبرة السیده مریم(ع) ، جبل عامل، جویا5. مبرة السیدة خدیجة الکبرى(ع)، بیروت (بئر حسن)6. مبرة الحورا زینب، البقاع الغربى، سحمر7. مراکز خیریه براى نابینایان و ناشنوایان8. مدرسه النور (براى نابینایان)، بیروت9. مدرسه الرجاء (ناشنوایان)، بیروتمراکز بهداشتى1. مستشفى بهمن (بیمارستان بهمن)، بیروت، حارة حریک.2. مستشفى السیدة زهرا(س)، جبل عامل، العباسیه.